Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚНИ

"Blits-so'rov" (yoki “To`g`ri joylashtir”) usuli 
Ushbu usul talabalarni harakatlar ketma-ketligini to'g'ri tashkil etishga, 
mantiqiy fikrlashga, o'rganayotgan fani asosida xilma-xil fikrlar, ma'lumotlar 
ichidan keraklisini tanlab olishni, shu bilan bir qatorda, o'zgalar fikrini hurmat 
qilish va ularga o'z fikrini o'tkaza olish hamda o'z faoliyati, kunini rejalashtira 
olishni o'rgatishga qaratilgan. Ushbu usul orqali talabalarga tarqatmalarda 
ko'rsatilgan harakatlar ketma-ketligini avval yakka tartibda mustaqil ravishda 
belgilash, kichik guruhlarda o'z fikrini boshqalarga o'tkaza olish yoki o'z fikrida 
qolish, boshqalar bilan hamfikr bo'la olish kabi ko'nikmalarni shakllantirish. 
Mashg'ulotni o'tkazish tartibi. 
- O'qituvchi talabalarga ushbu mashg'ulot bir necha bosqichda o'tkazilishi 
haqida tushuncha beradi. Har bir bosqichga mo`ljallangan vazifalarni bajarishga 
aniq vaqt berilishi, talabalar esa shu vaqtdan unumli foydalanishlari kerakligi 
haqida ularni ogohlantiradi; 
- keyin hammaga alohida-alohida tarqatma material beradi va ushbu 
materialni sinchiklab o'rganishlarini so'raydi. 
- o'qituvchi tarqatma material mazmuni va bajariladigan vazifani 
tushuntiradi. "Talabaning familiyasi va ismi" va "Guruhi" bo'limlarini 
to'ldirishni aytadi; 
- tarqatma materialda berilgan vazifa dastlab yakka tartibda bajarilishini 
ta'kidlaydi; 
- har bir o'quvchi o'zining shaxsiy fikri asosida tarqatma materialdagi 
"Shaxsiy javob" bo'limiga berilgan jarayonlarni ketma-ketlikda raqamlab 
chiqadi,bu topshiriq uchun (6-10 daqiqa) vaqt beriladi.
- berilgan vaqt ichida yakka tartibdagi ishlar tugagach tarqatma materiallar 
o'zaro almashinadi (almashtirishni turlicha tashkil qilish mumkin, masalan 
yonidagi o'quvchi bilan yoki orqadagi o'quvch bilan) yoki o`qituvchi nazoratida 
(3-5 kishidan iborat) kichik guruhlarga ajratiladi. Buning uchun masalan, 
guruhda 20 nafar talaba bo`lsa, bir xil rasmli kartochkalardan har biridan 4 tadan 
stol ustiga ag`darib qo`yib, bir xil rasm tanlagan talabalardan (5 nafardan iborat 
bo`lgan) kichik guruhlarni tashkil qiladi. 
Yuqoridagi aniqlanishi kerak bo`lgan ketma-ketlikni har bir guruh 
birgalikda, maslahatlashib bir fikrga kelishi va to`g`ri deb topilgan javob ketma-

---

212 
ketligi «guruh javobi» uchun ajratilgan katakka qo`yilishi talab qilinadi. Bu 
vazifani bajarish uchun ham ma'lum (8-10 daqiqa) vaqt beriladi. Bu vaqt 
davomida o`qituvchi aylanib guruhlarga ko`rsatmalar berib turadi. 
Texnologiyaning keyingi bosqichi o`qituvchining to`g`ri javobni e'lon 
qilish va shu uchun ajratilgan kataklarni to`ldirishdan iborat bo`ladi. 
«To`g`ri javob» va «shaxsiy javob» bo`limlarining kattasidan kichigi 
ayriladi hamda natija son jadvalining «shaxsiy xato» kataklariga yoziladi. 
Shu alfozda keyingi bosqich «guruh xatosi» bo`limini to`ldirish bilan 
yakunlanadi va tarqatma materiallarning egalariga o'z xatolarini ko'rib 
olishlariga imkon beradi. 
Xatoliklar hisoblangach, o`qituvchi tomonidan ularga izoh beriladi:
- agar «shaxsiy xato», «guruh xatosi»dan yuqori bo`lsa, u holda talaba 
guruhdoshlarining fikrini inobatga olgan va undan to`g`ri xulosa chiqargan 
bo`ladi; 
- agar aksincha bo`lsa, talaba o`z fikrini guruh oldida etarlicha himoya qila 
olmaganligi va qat'iyatliroq bo`lishli kerakligi haqida tushuncha berish mumkin;
- o'qituvchi tarqatma materiallarni yig'ishtirib olib baholaydi va e'lon qiladi. 
Talabalarni baholash tartibini «xato»liklar yig`indisiga qarab yoki "saxsiy 
javob"ning "to`g`ri javob" bilan mosligiga qarab baholash mumkin.