Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги

Таълимдаги инновацион жараёнлар мазмуни
ва йўналишлари 
С.Қ.Абсобиров, Ё.Р. Буранов, У.Холбекова 
(Навоий давлат педагогика инстиути) 
 
Ҳозирги давр таълим тараққиёти янги йўналиш - инновацион 
фаолиятни майдонга олиб чиқди. “Инновацион педагогика” термини ва унга 
хос бўлган тадқиқотлар ХХ асрнинг 60-йилларида Ғарбий Европа ва АҚШда 
пайдо бўлган.
Инновацион иборасига бир қанча педагог олимлар ўзларининг турли 
ҳил фикрларини айтиб ўтишган. Жумладан педагогика соҳасида илмий 
тадқиқотлар олиб борган А.И. Пригожин инновация деганда муайян 
ижтимоий бирликка - ташкилот, аҳоли, жамият, гуруҳга янги нисбатан 
турғун унсурларни киритиб борувчи мақсадга мувофиқ ўзгаришларни 
тушунади. Демак, инновацион педагогик жараённинг муҳим таркибий қисми 
бу шахснинг ўз-ўзини бошқариши ва ўзини-ўзи сафарбар қила олиши 
ҳисобланади. Унинг энг муҳим йўналишларидан бири эса таълим 
олувчиларнинг билиш фаолиятини ривожлантиришга йўналтирилади. 
Таълимдаги инновацион жараёнлар босқичларини қуйидагиларда 
кўришимиз мумкин: 
Ҳозирги 
глобаллашув 
жараёнларида 
таълимга 
инновацион 
ёндашувнинг ижтимоий-педагогик зарурияти қуйидагилар билан ўлчанади:
1.
Фан-техника тараққиёти ва ижтимоий-иқтисодий янгиланиш 
узлуксиз таълим тизими, хусусан, олий таълим муассасаларидаги ўқув 
жараёнини илғор хорижий тажрибаларни ўрганиш, таълимдаги инновацион 
ёндашувлар 
ва 
ахборот 
технологияларидан 
фойдаланган 
ҳолда 
такомиллаштириш; 
2.
Талаба-ёшлардаги 
маълумотлилик 
даражаси, 
интелектуал 
салоҳият, ижтимоий фаоллик, ижодкорлик кўникмаларини ривожлантиришга 
хизмат қилувчи шахсга йўналтирилган ўқитишнинг самарали ташкилий 
шакллари, технологияларини яратиш ва амалиётга тадбиқ этиш; 

---

300 
3.
Педагогик инновацияларни ўзлаштириш ва уни тадбиқ этишга 
нисбатан ўқитувчининг касбий-инновацион компетентлигини ривожлан- 
тириш зарурати. Янгилик киритиш ҳам ички мантиқ, ҳам вақтга нисбатан 
қонуний 
ривожланган 
ва 
унинг 
атроф-муҳитга 
ўзаро 
таъсирини
ифодалайдиган динамик тизимдир. 
Педагогик инновацияда "янги" тушунчаси марказий ўрин тутади. 
Шунингдек, педагогик фанда хусусий, шартли, маҳаллий ва субъектив 
янгиликка қизиқиш уйғотади. Мураккаб ва прогрессив янгиланишга олиб 
келувчи маълум унсурларнинг йиғиндиси шартли янгилик ҳисобланади.
Маҳаллий янгилик аниқ объектда янгиликнинг фойдаланиши билан 
белгиланади. 
Субъектив янгилик маълум объект учун объектнинг ўзи янги бўлиши 
билан 
белгиланади. 
Илмий 
йўналишларда 
янгилик 
ва 
инновация 
тушунчалари фарқланади. Янгилик - бу воситадир: янги метод, методика, 
технология ва бошқалар. Шу ўринда анъанавий ва инновацион таълимни 
қиёсий таҳлил қиламиз: