Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

Тадқиқот объектлари ва усуллари.
 
Тадқиқотлар Фарғона водийсида Наманган вилояти, Фарғона вилояти, 
Андижон вилоятларининг 
Bromus 
L. туркум турлари тарқалган ареалларда
олиб борилди. Бунда 8 та ценопопуляция (ЦП) ўрганилди.
B.sterilis 
L.;
 B. 
tectorum 
L.;
B.japonicus
Houtt.;
B. 
rаcеmosus
L.;
B.scoparius
L.;
B.oxyodon
Schrenk in Bull.;
 B.lanceolatus
Roth.,
 B.danthoniae
Trin
. 
B.pumilo 
(Trin.).
Ҳаётий
шакллари эволюцияси ва онтогенезига оид тадқиқотлар бўйича 
Т.И.Серебрякова (1971), Злобин (1989) бўйича, ўсимликларнинг тавсифи, 
жамоаларнинг тузилиши, ценопопуляциялари А.А.Уранов (1975) бўйича, 
фенологик кузатишлар И.Н.Бейдеман (1954) бўйича олиб борилди. 
Тупроқдаги ҳаётчан уруғлар захираси тур ценопопуляциянинг энг 
муҳим бир қисмидир. Т.А.Работновнинг (1981) фикрича, ценопопуляция 
таркибида уруғ захираси ўсимлик тури учун «криптопопуляция» (яширин 
популяция) ролини ўйнайди ва шу ўсимликнинг ҳаётий стратегиясини 
аниқлашда муҳим белги ҳисобланади [8]. 
Bromus 
L. туркум турларининг 
замонавий аниқлаш ва уларни дала шароитида турларни бир
-
биридан 
фарқлари ҳам ўрганилди [11].
Адир минтақасида астрагал турининг тарқалиши ва ценопопуляциялари
Қаршибоев Ж.Х. (2020) томонидан аниқланган [9]. Тадқиқотларимиз 
натижаларига кўра, деярли барча ЦП худудларида кўпроқ 
Bromus 
L. 
туркум турлари доминантлик қилишини кўришимиз мумкин.
Фарғона водийсидаги 
Bromus 
L. туркуми турлари қуйидаги ЦП 
таркибида ўрганилди:
ЦП
-1. 
Фарғона вилояти Юқори Чимён адирликларининг қияликларида 
40
0
15'25.98''N,71
0
35'40.77''E h=789м. Ўсимлик қопламини 1м
2
да тарқалган 
фитоценозлар умумий қопланиш даражаси (ОПП) 40
-
45%, турнинг 
қопланиш даражаси (ПП) 10
-1
5%ни ташкил этади. У ерда
Astragalus 
L., 
174 

---

Capparis L.
, 
Poa
L.,
Bromus 
L., 
Hordeum L.
туркум турлари борлигини 
аниқланди. Ўсимликлар қоплами сийрак, чунки экологик омиллар 
ўсимликларнинг ўсиш ва ривожланишига таъсир кўрсатмоқда; намликнинг 
етишмаслиги оқибатида, асосан, ксерофит ўсимликлар улуши кўпроқ.
ЦП
-2. 
Фарғона вилояти Юқори Водил Ак
-
суу атрофларида 
40
0
10'47.64''N,71
0
43'53.45''E h=545м. Ўсимлик қопламини 1м
2
да тарқалган 
фитоценозлар умумий қопланиш даражаси (ОПП) 70
-
75%, турнинг 
қопланиш даражаси (ПП
) 25-
30%ни ташкил этади.
B. tectorum 
L.,
B.sterilis 
L,
Cynodon dactylon
(L.) Pers, 
Plantago lanceolata 
L., 
Achillea millefolium
L., 
Convolvulus arvensis
L., тури борлигини аниқланди. Асосан ЦП да 
намликнинг етарли даражада бўлганлиги сабабли, қопланиш
даражаси 
юқорироқ. 
B.sterilis 
L. намлик етарли бўлганлиги учун қилтиқлари жуда 
ҳам узун эканлигини кўришимиз мумкин. 
ЦП
-
3. Андижон вилояти Хўжаобод тумани Имомота тоғларининг 
адирликлариниг қуйи қисмида 40
0
32'47.38''N,72
0
36'22.18''E h=804м.
Ўсимлик қопламини 1м
2
да тарқалган фитоценозлар умумий қопланиш 
даражаси (ОПП) 90
-
95%, турнинг қопланиш даражаси (ПП) 15
-
20%ни 
ташкил этади. У ерда