|
Ўзбекистон Республикаси ва Фарғона минтақаси аҳолисининг динамикаси
Аҳоли сони
Аҳоли сонининг
ўртача йиллик ўсиш
сурати (фоиз ҳис)
Йил-
лар
Ў
збе
к
и
с
т
он
Р
ес
п
уб
л
и
к
ас
и
А
н
д
и
ж
он
Н
ам
ан
г
ан
Ф
ар
ғ
он
а
Ф
ар
ғ
он
а
м
и
н
т
а
қ
ас
и
ж
ам
и
Ў
збе
к
и
с
т
он
Р
ес
п
уб
л
и
к
ас
и
Ф
ар
ғ
он
а
м
и
н
т
а
қ
а
с
и
Ф
а
р
ғо
н
а
м
и
н
та
қ
ас
и
н
и
н
г
р
ес
п
уб
л
и
к
а
а
ҳ
ол
и
си
д
а
ги
у
л
у
ш
и
(
ф
о
и
з
ҳ
и
с)
1959
8119
768
605
939
2312
-
-
28,5
1970
11799
1059
847
1332
3238
3,8
3,4
27,4
1979
15391
1349
1100
1694
4143
3,4
3,1
26,9
1989
19780
1720
1477
2154
5351
2,8
2,8
27,0
1991
20607,7
1789,0
1551,8
2214,6
5555,4
1,9
1,9
27,0
1992
21106,3
1832,6
1598,1
2270,4
5701,1
2,4
2,5
27,0
1993
21602,2
1893,3
1645,6
2326,0
5864,9
2,3
2,9
27,1
1994
22091,9
1945,4
1693,4
2386,1
6024,9
2,3
2,7
27,3
1995
22461,6
1987,0
1735,2
2432,6
6154,8
1,7
2,1
27,4
1996
22906,5
2034,3
1780,4
2487,6
6302,3
2,0
2,4
27,5
1997
23348,6
2076,1
1822,1
2537,9
6436,1
1,9
2,1
27,5
1998
23772,3
2114,9
1858,0
2585,9
6558,8
1,8
1,9
27,6
1999
24135,6
2151,7
1890,7
2627,3
6669,7
1,5
1,7
27,6
2000
24487,7
2186,2
1924,3
2664,4
6774,9
1,4
1,6
27,7
2001
24813,1
2216,5
1953,2
2697,5
6867,2
1,3
1,4
27,7
2002
25115,8
2247,4
1982,7
2729,8
6959,9
1,2
1,3
27,7
2003
25427,9
2279,7
2013,7
2765,7
7059,1
1,2
1,4
27,8
2004
25707,4
2309,1
2042,5
2799,2
7150,8
1,1
1,3
27,8
2005
26021,3
2342,7
2073,2
2840,9
7256,8
1,2
1,4
27,9
2006
26312,7
2375,9
2103,6
2878,9
7358,4
1,1
1,4
27,9
2007
26663,8
2409,8
2134,5
2920,3
7464,6
1,3
1,5
28,0
2008
27072,2
2451,2
2174,3
2972,2
7597,7
1,5
1,8
28,0
2009
27533,4
2499,9
2217,2
3022,1
7739,2
1,7
1,9
28,1
2010
28001,4
2549,1
2258,5
3074,6
7882,2
1,7
1,9
28,1
201121
29123,4
2672,3
2379,5
3229,2
8281,0
4,0
5,0
28,4
2012
29555,4
2714,2
2420,6
3280,8
8415,6
1,5
1,6
28,4
2013
29993,5
2756,4
2458,7
3329,7
8544,8
1,5
1,6
28,5
2014
30492,8
2805,5
2504,1
3386,5
8696,1
1,7
1,8
28,5
2015
31022,5
2857,3
2554,2
3444,9
8856,4
1,7
1,8
28,5
2016
31575,3
2910,5
2603,4
3505,3
9019,2
1,8
1,8
28,6
2017
32120,5
2962,5
2652,4
3564,8
9179,7
1,7
1,8
28,6
Жадвал Ўзбекистон Республикаси Статистика қўмитаси маълумотлари асосида тузилди.
Кузатилаётган давр, яъни 1959-2017 йиллар мобайнида аҳоли сони тез суръатлар билан
ўсди. Фарғона минтақасида 1959 йилда аҳоли сони 2312 минг кишини ташкил этган бўлса, 2017
йилда 9179,7 минг кишига етди (II.1.2-жадвалга қаранг). 58 йил мобайнида минтақа аҳолиси 4
баробарга кўпайди. Бу давр ичида мамлакат аҳолиси ҳам деярли шундай даражада ўсишга
эришган. Ушбу давр мобайнида Фарғона минтақаси аҳолисининг мамлакат аҳолисидаги
салмоғи ҳам ўзгаришсиз бўлди. Бундан кўринадики, республика аҳолиси билан Фарғона
минтақаси аҳолиси деярли тенг ўсиш суръатига эга бўлган. Шу билан бир қаторда,
кузатилаётган даврда Фарғона минтақаси аҳолиси динамикасига ҳос бўлган даврларга ажратиш
мумкин.
212011 йил 1 январь ҳолатига доимий аҳоли сони тўғрисидаги маълумотлар Ўзбекистон Республикаси
Вазирлар Маҳкамасининг 2011 йил 14 мартдаги “Аҳоли сонининг танлама статистик кузатувини тайёрлаш
ва ўтказиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 71-сонли қарорига мувофиқ ўтказилган кузатув натижалари
асосида келтирилган.
364
Фарғона минтақаси аҳоли динамикасида уч даврни ажратиш мумкин:
1.
Аҳоли ўсиши пасайиб борган давр (1959-2001 йиллар);
2.
Аҳоли ўсиши барқарорлашган давр (2001-2006 йиллар);
3.
Аҳоли ўсиши нисбатан ортиб борган давр (2006 -2017 йиллар).
Биринчи давр, яъни 1959-2001 йилларда Фарғона минтақаси аҳолиси ўртача йиллик
ўсиш суръати 3,4 фоиздан 1,4 фоизгача пасайиб борди. Бу йиллар мобайнида Фарғона
минтақаси аҳолиси қарийб 3 баробарга кўпайди.
Иккинчи давр (2001-2006 йиллар)да эса Фарғона минтақаси аҳолиси йиллик ўсиш
суръати ўртача 1,3-1,4 фоизни ташкил этди. Аҳолининг ўртача йиллик ўсиш суръати мамлакат
аҳолиси ўсиш суръатидан бироз юқори бўлган. Шунга мос ҳолда Фарғона минтақасининг
мамлакат аҳолисидаги салмоғи ҳам мазкур даврда 27,7 фоиздан 27,9 фоизга ортганини кузатиш
мумкин.
Учинчи даврда минтақа аҳолиси ўртача йиллик ўсиш суръатлари нисбатан ортиб
борган. Бу даврда Фарғона минтақаси аҳолиси ўртача йиллик ўсиш суръатлари 1,4 дан 1,8
фоизга кўпайган.
Аҳолининг ўртача йиллик ўсиш суръатлари бўйича минтақа вилоятлари ўртачида
тафовутлар кузатилади. Жумладан, 1959-1989 йилларда Фарғона минтақасида аҳоли
динамикаси мамлакат кўрсаткичидан паст бўлган бўлса, давр бошида Фарғона вилоятида ва
сўнгида Наманган вилоятида юқори эканлиги кузатилади. Аҳоли ўсиши юқори бўлган 1992-
2017 йилларда аҳоли миллий таркиби турлича бўлган Фарғона вилояти минтақа вилоятлари
орасида энг паст динамик кўрсаткичга эга бўлди.
Фарғона минтақасининг 1959-2017 йиллардаги аҳоли динамикасидаги ўзгаришлар
мамлакат миқёсидаги салмоғининг доимий ўзгариб туришига сабаб бўлди. 1959 йилда бу
кўрсаткич 28,5 фоизни ташкил этган бўлса, 1979-1992 йилларда пасайиб кетди ва 26,9-27
фоизга тушиб қолди. 1993 йилдан бошлаб ушбу кўрсаткич ортиб келмоқда ва 2017 йилга келиб
28,5 фоизга етди. Келгусида ҳам минтақанинг мамлакат аҳолисидаги салмоғи ортиб бориши
кутилади.
Фойдаланилган адабиётлар:
1.
Қодиров Р. Фарғона минтақаси аҳолиси ва меҳнат ресурслари. – Тошкент: Наврўз,
2016.
2.
Солиев А.А. Ўзбекистон географияси. – Т.: Университет, 2014
3.
press-service.uz
4.
http://www.un.org
5.
www.stat.uz
ЎЗБЕКИСТОНДА УРБАНИЗАЦИЯНИНГ ДЕМОГЕОГРАФИК ХУСУСИЯТЛАРИ
Тожиева Зулхумор Назаровна, география фанлари доктори,
Ўзбекистон Миллий университети доценти
Дўсмонов Фарход Аъзамқулович,
Чирчиқ Давлат педагогика институти ўқитувчиси
Аннотация: Мустақиллик йиллари шаҳар аҳоли пунктларининг нафақат миқдорида
балки, ижтимоий демографик ривожланишида ҳам муҳим ўзгаришлар рўй берди. Мазкур
мақолада демографик жараёнлардан туғилиш, ўлим ва табиий кўпайиш урбанизация
даражаси ортишида алоҳида аҳамият касб этиши кўрсатиб ўтилган.
Таянч сўзлар: туғилиш, ўлим, никоҳ, ажралиш, урбанизация.
ДЕМОГЕОГРАФИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ УРБАНИЗАЦИИ В УЗБЕКИСТАНЕ
Тожиева Зулхумор Назаровна,
Дўсмонов Фарход Аъзамқулович
Аннотация: За годы независимости произошли значительные изменения не только
в количестве городских населенных пунктов, а также в социально-демографическом
365
развитии. В этой статье подчеркивается из демографических процессов рождения,
смерти и естественного прироста в росте уровень урбанизации.
Ключевые слова: рождаемость, смертность, брак, развод, урбанизация
DEMOGEOGRAPHIC FEATURES OF URBANIZATION IN UZBEKISTAN
Tojieva Zulhumor Nazarovna,
Do'stlaringiz bilan baham: |
