Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

 
CHINA IN GLOBALIZATION PROCESSES 
(AN EXAMPLE OF FOREIGN ECONOMIC RELATOINS) 
Ibragimov Shakhzod Umirzoqovich, Melibayeva Gulnora Achilovna 
Abstract:This article analiyzes the role and importance of China in the world economy 
and modern globalization processes as an example of its foreign economic relations. 
Key words: China, world economy, globalization process, “world factory”, transnational 
coorporations, foreign economic relationship, investment 
Xitoy Xalq Respublikasi – Sharqiy Osiyo subreginida joylashgan eng katta davlat. 
Maydoni 9,6 mln km
2
, aholisi soni 1 mlrd 350 mln kishidan ortiq. Jahonning eng qadimiy 
sivilizatsiya o`choqlaridan biri bo`lgan ushbu mamlakat so`nggi yillarda iqtisodiyotning barcha 
sohalarida sezilarli yutuqlarga erishib, dunyo miqyosida o`z o`rni va ahamiyatiga ega bo`lib 
bormoqda.
Xitoy YIM hajmiga ko`ra (12,7 trln dollar) jahonda AQSHdan keyingi ikkinchi o`rinda 
turadi. 2017-yil hisobi bo`yicha mamlakat iqtisodiyoti 6,9% ga o`sganligi qayd etildi [3, 39]. 
Xitoy Hindiston, Braziliya, Avstraliya, Meksika kabi davlatlar bilan birga jahonning tayanch 
mamlakatlari guruhini tashkil etadi. 
Jahon iqtisodiyotida Xitoyning o`rni uning “jahon fabrikasi” ekanligi bilan belgilanadi. 
Zamonaviy Xitoy iqtisodiyoti uchun xos bo`lgan muhim xususiyat – bu mamlakat 
iqtisodiyotining tashqi bozorlarga bog`liqligidir. O`z navbatida, aynan ushbu mamlakat jahon 
tashqi savdosida yetakchilik qiladi. Mamlakat eksportining tovarlar tarkibi 50 mingdan ortiq 
turdagi mahsulotlardan iborat [1, 180].
Xitoy eksport mahsulotlarining sifatiga keladigan bo`lsak, Shimoliy Amerika, Yevropa 
Ittifoqi va Yaponiyaga eksport qilinayotgan mahsulotlar yuqori sifat standartlariga ega. Bu 

---

271 
mahsulotlar, asosan, Xitoyning dengizbo`yi provinsiyalarida joylashgan erkin iqtisodiy 
hududlarida ishlab chiqariladi. Shu bilan birga Xitoyning ichki va shimoliy hududlarida 
joylashgan korxonalar eski, mehnat unumdorligi past texnologiyalar bilan jihozlanganligi tufayli 
bu korxonalarda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar ko`pincha dunyoning mashhur 
firmalarinikiga o`xshash qilib ishlab chiqariladi va arzonligi tufayli past daromadli aholi 
o`rtasida (masalan, MDH mamlakatlari) yuqori talabga ega bo`ladi.
Xitoy dunyoning 182 ta mamlakati bilan savdo-iqtisodiy aloqalari olib boradi. 80 ta 
mamlakat bilan hukumatlararo savdo shartnomalari imzolangan. Xitoyning asosiy savdo 
hamkorlari Yaponiya, AQSH, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari. 2013-yilda Xitoy tovarlar 
eksportining 45,4%i ushbu mamlakatlar hissasiga to`g`ri kelgan [1, 183].