Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

Tayanch so’zlar: integratsiya, globallashuv, “geopara”, geosiyosiy, goeiqtisodiy, 
eksport, import. 

Annotation: The article outlines the economic geographical analysis of Uzbekistan and 
Kazakhstan as the leading Central Asian states on the basis of neighborhood and strategic 
partnership. 

Key words: integration, globalization, geopolitics, geopolitical, geo-economic, export, 
import. 
Хo`jalik hayotining barcha jabhalarida integratsiya va globallashuv jarayonlari kuchayib 
borayotgan bir davrda jahon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlardagi asosiy 
rivojlanish tendensiya va yo`nalishlarini aniqlab olish muhim ahamiyat kasb etadi[1]. Shu nuqtaiy 
nazardan Markaziy Osiyo davlatlari o’rtasidagi iqtisodiy integratsiyani geografik jihatdan tadqiq 
qilish bugungi kuda dolzarb ahamiyat kasb etmoqda.
Markziy 
Osiyo 
mintaqasi davlatlarining orasida 
barcha 
sohalarda 
yetakchi 
hisoblanadigan Qozog’iston va O’zbekiston Respublikalari bugungi kunda nafaqat mintaqa, 

---

278 
balki o’zlarining jahon sahnidagi o’rnilariga ega bo’lib bormoqda. Qozog’iston Respublikasi 
maydoni quruqlik yuzasining 1,8 % ini egallagani holda hududining kattaligiga ko’ra 10-o’rinda, 
O’zbekiston esa 54-o’rinda turadi. Tabiiy resurslarning turlariga ko’ra har ikkala mamlakat ham 
katta zahiraga ega. Xususan, Qozog’istonda neft, tabiiy gaz, ko’mir, temir, marganets, xrom 
rudasi, nikel, kobalt, mis, molibden, qo’rg’oshin, rux, boksit, oltin, uran va O’zbekistonda tabiiy 
gaz, neft, ko’mir, oltin, uran, kumush, mis, qo’rg’oshin, rux, molibden kabi tabiiy boyliklar 
mavjud. Bundan tashqari ikki qo’shni respublikadan O’zbekiston mehnat resurlari bilan yaxshi, 
Qozog’iston birmuncha yaxshi ta’minlangan. Ayniqsa, O’zbekistonda aholi soni 32 mln. 653,9 
ming kishi(2018)ni tashkil etib, MDH davlatlari orasida uchinchi, mintaqada esa yetakchi 
hisoblanadi. Shuningdek, Qozog’istonda transportning avtomobil, havo, quvur, temiryo’l hamda 
suv transporti rivojlangan bo’lsa, O’zbekistonda avtomobil, temiryo’l, quvur va havo transport 
turlari taqaqqiy etgan. 
Bugungi kunda mazkur davlatlarning taqaqqiyot yo’lida o’zaro aloqa-munosabatlarining 
tutgan o’rni muhim. Chunki, bu ikki davlat o’zaro qo’shni bo’lish bilan birgalikda juda katta 
masofada chegaradosh. O’zbekiston Respublikasi umumiy chegaralarining umumiy uzunligi 
6221 km bo’lib, uning 35 % (2203 km)i, yoki 1/3 qismidan ziyodrog’i Qozog’iston 
Respublikasiga to’g’ri keladi. Qozog’iston Respublikasida bu ko’rsatkich 18 % ga teng. Bunday 
katta masofadagi qo’shnichilik ikki davlatning ijtimoiy-iqtisodiy, geosiyosiy va geoiqtisodiy 
sohalarda aloqa va munosabatlarda belgilab beradi. Mazkur ikki mamlakatning yoqorida 
ta’kidlangan xususiyatlarini umumlashtirib, o’zaro biri birini to’ldira olishi va tarixiy hamda 
geografik jihatdan yaqin ekanligidan kelib chiqib O’zbekiston va Qozog’iston davlatlarini 
“Geopara” mamlakatlar deb atash mumkin. Geopara tushunchasini birinchi bo’lib tabiiy 
geografiyada professor A. Abulqosimov qo’llagan. 
Shu kunga qadar ikki qo’shni respublika o’rtasida turli sohalarga oid 200 dan ortiq 
shartnomaviy-huquqiy hujjatlar imzolangan. 2017-2018-yillarda O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidenti Qozog‘istonga 3 marta tashrifi amalga oshirilgani va Qozog‘iston Prezidenti 
O‘zbekistonga 2 marotaba tashrif buyurganligining o’zi ham so’nggi yillarda ikki mamlakat 
o’rtasidagi munosabatlarga bo’lgan e’tiborning har ikki mamlakat uchun dolzarb ahamiyatga ega 
ekanligini ko’rsatib turibdi. O’zaro bitim va shartnomalarning eng muhimlarini quyidagi 
jadvalda ko’rish mumkin.