Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги якубов Кутфидин Аслиевич, Мирзаев Абдиалим Боймуродович,Бўриев

7.2. Насос станцияси хизматчи ходимларининг мажбуриятлари 
Насос станция ишига тезкор раҳбарлик қилиш ва фойдаланиш 
тартибларини ишлаб чиқиш диспетчерлик хизмати, насос станция бошлиғи ёки 
ишлаб чиқариш корхонаси маъмурий-техник раҳбарияти томонидан амалга 
оширилади. 
Насос 
станцияси 
хизматчи 
ходимларининг 
ҳуқуқ 
ва 
мажбуриятлари лавозим йўриқномалари билан белгиланади. Лавозим 
йўриқномаларининг мазмуни насос станцияси ишини авариясиз, энг иқтисодий 
мақбул ва ишончлилигини ҳамда меҳнатни мухофаза қилиш талабларини 
таъминлаши лозим. 
Насос станцияси штатида станцияси бошлиғи, муҳандис – гидротехник, 
муҳандис – электрик, навбатчи гидромеханик, навбатчи электрик, навбатчи 
электромеханик, навбатчи операторлар-машинистлар ҳамда бошқа ёрдамчи 

---

181 
ходимлар бўлиши керак. Насос станцияларида ишлайдиган ходимларга 
қуйидаги вазифалар юклатилади: 

насос станциялари белгиланган иш тартибини бошқаришни амалга 
ошириш; 

насос агрегатлар, ускуналар ва коммуникацияларни ишлаш тартиби ва 
ҳолатини кузатиш ва назорат қилишни таъминлаш; 

насос станциялар хонасидаги лозим бўлган санитария ҳолатини сақлаш; 

станция иши ҳисоботларини мунтазам олиб бориш ва мос ёзувларни 
журналларга қайд қилиб бориш; 

ускуналарни ўз вақтида кўрикдан ўтказиш, жорий ва капитал таъмирлаш 
ишлари ўтказилишини таъминлаш. 
Лавозим йўриқномалари корхона ҳуқуқшуноси билан келишилган ҳолда 
кадрлар бўлими ишлаб чиқаради ва корхона директори томонидан 
тасдиқланади. Бу йўриқномаларга ўзгартиришлар фақат директор буйруғи 
билан киритилиши мумкин. Лавозим йўриқномаларини тузиш учун асос 
сифатида меҳнат ва иқтисод вазирлиги тасдиқлаган ходимларга қуйиладиган 
малакавий талаблар ҳамда малакавий тавсифлар ҳисобланади. Насос 
станциялари ходимларининг лавозим йўриқномаларида ходимларнинг 
бўйсўниш поғоналари, маъсулиятлари, ҳуқуқлари ва жавобгарликлари, сменани 
қабул қилиш ва топшириш тартиблари ҳамда авария ҳолатларида навбатчи 
ходимнинг ҳаракатлари келтирилади.
Хавфсизлик техникаси ва меҳнатни мухофаза қилиш йўриқномалари 
касаба уюшмалар Президиуми билан келишилган ҳолда, амалдаги меъёрий 
хужжатлар ва низомлар асосида тузилади. Хавфсизлик техникаси ва меҳнатни 
мухофазаси бўйича барча йўриқномалар бош мухандис ва цех бошлиғи 
томониларидан тасдиқланиши лозим. Насос станцияларида ўрнатилган юк 
кўтариш механизмлари [ ] га асосан фойдаланиши лозим. 
Ҳар бир иш жойларида участка ускуналарига тегишли барча 
йўриқномалар мавжуд бўлиши керак. Ҳар йили рўй берадиган ўзгартиришлар 

---

182 
ушбу йўриқномаларда ва насос станцияси тасвирларида акс эттирилиб 
ишчиларга тўлиғича етказилиб борилиши зарур.
Навбатчи ходими назоратисиз ишлайдиган тўлиқ автоматлаштирилган ва 
масофавий диспетчер томонидан бошқариладиган станцияларга қуйидаги 
ходимлар хизмат кўрсатадилар: 

ўтказиш қобилияти 25 минг м
3
/к-к гача бўлган насос станцияларининг 
навбатчи чилангар ва электрмеханик ходимлари бошқаради; 

қуввати 25-150 минг м
3
/к-к бўлган насос станцияларида бу ишларни 
ишлаб чиқариш цехининг электрмеханиги ва навбатчи ходими амалага 
оширади; 

қуввати 150 минг м
3
/к-к дан ортиқ бўлган насос станцияларида 
бошқариш махсус тайинланган электртехник ва механик ходимларга 
юклатилади.
Тўлиқ автоматлаштирилган насос станциялари диспетчер хизмати
томонидан мунтазам назоратда бўлади. Насос ускуналарининг кўрсатгичлари 
қайд этиш мосламалари томонидан ёзиб борилади. Аммо, бу насос станциялари 
ускуналари иши кеча-кундузда камида бир марта навбатчи ходим томонидан 
назорат қилинади ва журналга қайд этилади. 
Насос станция жихозларини РДКдан ўтказиш ва РОТ тизими.
Иншоот ва 
ускуналарини ишончли ишлашини таъминлаш мақсадида уларни назорат 
қилиш, хизмат кўрсатиш ҳамда барча таъмирлаш ишлари олиб бориш бўйича 
ташкилий-техник тадбирлар мажмуига 
режавий-огоҳлантирувчи таъмирлаш
тизими деб айтилади. Насос станция жихозларини режавий даврий кўриклардан 
(РДК) ўтказиш ва режавий-огоҳлантирувчи таъмирлаш(РОТ) тизими низом[11] 
асосида амалга оширилади уларни ўтказиш даврийлиги 7.1-жадвалда 
келтирилган.
 

---

183 
7.1-
жадвал