Бошқа одамларга таъсир кўрсатиш. Бевосита ва билвосита ҳукумронликдан ташқари мўлжалланган ҳукумронлик ҳам бор. Бу шундай ҳукумронликки инсон унинг мавжудлигини бошқа одамга тиргаб қўйади. У бевосита ва билвосита бўлиши мумкин. Билвосита мўлжалланган ҳукумронлик –биз бу одам билан таниш бўлмаган ва у ҳақида бошқалардан эшитган пайитда намоён бўлади. Сиз қўрқадиган одамда тахмин қилинган бевосита ҳукумронлик сизнинг кучингиз ва мавқеингизни жуда чегаралаб қўйиши мумкин. Бизнинг ҳатти-ҳаракатимизда атрофдагилар таъсир кўрсатадилар. Бошқа одам қандай тушунади ёк нима деб ўйлайди деб бизни жуда хавотирга солган ёки ташвишлантирган чоғда биз кўпинча асоссиз равишда ўз ҳулқ атворимизни ўзгартирамиз. Масалан дўстимизнинг илтимостини бажариб биз ишга зиён келтирадиган ҳатти-ҳаракатлар қилишимиз мумкин.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, эркакларга нисбатан аёллар шахсий муносабатларга берилувчан бўладилар. Улар эркаклардан кўра кўпроқ бошқа одамлар ва уларнинг фикр- мулоҳазалари измида бўладилар, баъзан атрофдагиларнинг қандай тушуниши ва у нима ўйлаши шунчалик ташвишлантирадики улар ўз ҳатти-ҳаракатлари билан бошқларни ранжитмаслик ва яхшибаҳо олиш учун ҳар қандай ишни қилишга тайёр бўладилар. Улар гўёки ҳукумронликни бошқалар ташвишига ва уларга ёқишига алмаштигандек туюлади. Инсонга ҳукумронликни тиркаб қўйиш ва тахмин қилишга одамларни нима мажбур қилади?
Бунинг учун бошлиқ қаттийатлик кўринши, иродасини намойиш қилиб ўз салтанатини сезиши ва ўзини тутиши лозим. Бошқа одамлар эса бизгатўғридан тўғри таъсир қилиши лозим бўлмаган бизнинг ходимларимиз нима учун баъзида биз уларнинг измига тушиб қолганимизни, улар бизнинг устимиздан ҳукумронлик қилаётганини сезамиз?
Хулосалар. Ҳа, лидер бўлиш мумкин. Лидер-бу локамативга ўхшайди. У изидан бошқаларни эргаштиради. Унинг орқасидан кетаётган ҳар бир кишининг ўз мақсади ўз оғирлиги бор. Аммо улар битта йўлан боадилар. Тадбиркор –лидер –профессионал. Лидер охиригач боради. У ўз ғоясини билади, ўз мақсадини билади, унга қандай етиб боришини билади.
Лидер фақат узоқдаги мақсадни эмас, балки оралиқ зинапояларини ҳам кўради. Ҳар босқичда кишиларни қандай мукофотлаш керак? Бу ҳам лидернинг вазифаси.
Ҳа лидер бўлиш мумкин! Бунинг учун фақат режалаштиришни, таввакал қилишни, одамларни жалб қилишни ўрганиш керак. Ва ҳар қандай вазиятда ҳам алдамасликни билиш керак.
Кичкина нарсада бошланг. Олдиндан эришиш маълум бўлган энг кичик мақсадни танланг ваунга эришинг. Кейин–навбатдагиси сизга омад келади, сизга ва сизнинг ишингизга ишонадилар. Рахбар муваффақиятини таъминловчилар
Ташкилотни саклаб колиш
Натижага эришиш ва самарадорлик
Унумдорлик
Хаётийлиги
Муваффақиятни таъминлаш
Умумлаштириш
Ситуацион ёндашувни зарурлиги
Интеграциялашган ёндашув
Рахбар фаолиятини мувффақиятсизлиги сабаблари
Юкори иш хакки олишга харакат килиш
Мансабини даражаси хакида кайғуриш
Ўзи хакида купрок кайгуриш
Яккаланиш-магрурланиш
Фикри ва хис-туйгусини яшириш.
Бошқарув услублари
Мажбурлаш услуби
Бошкарувда психологиядан фойдаланиш
Бошқарувчи етакчи самарадорлиги
Аклий ва жисмоний
фаолият
Мажбуриятларни
таксимлаш
Зарур карор кабул
килади
Карор ижросини
назорат этади
Гурух аъзоларига таъсир этиш ва йуналтира олиш имкониятига эга Маълум вазифаларни бажарилишига таъминлай олади.
Етакчи
Рахбар сифатида узини кандай тутиши керак?
Ташкилотни олдига куйилган максадга эришиш учун кишиларни иуналтиришда кайси хатти-харакат ва таъсир воситалари самарали хисобланади?
Лидерлик – етакчилик?
Бу рахбар ва ходимлар уртасидаги узига хос муносабат булиб, маълум вазиятдаги турли хил хокимлик шаклларига асосланган холда ходимларни муассаса максадига йуналтира олиш имкониятидир
Лидерликнинг зарур шарт-шароитлари
Муассасада хокимликка эга бўлиш Хокимлик конунчилик билан мустахкамланиши лозим. (баъзи холларда кучли билим в имконият билан)
Лидер муассасада социал, психологик ва эмоционал пойдеворга эга булиши лозим.
Лидерлик
Расмий лидер- кул остидаги ходимларга эгаллаб турган лавозими нуктаи назаридан таъсир этиш Норасмий лидер- ходимларга.таъсир этиш унинг эгаллаб турган лавозими нуктаи назаридан эмас, бошка ходимни шахсий кобиляти.билими, малакаси ва бошка имкониятлари оркали амалга оширилади.
Етакчилик ёндашув услублари
Шахсий сифатлари
Хати-харакатлари
Ситуацион ёндашув
Етакчининг шахсий сифатлари
Билим олишга интилиш Ишончлилиги Жавобгарликни хис этиши Активлиги- ташабускорлиги Ижтимоий активлиги Ижтимоий-иктисодий
Рахбарлик шакли- бу муасасада максадига эришиш учун фаолият олиб бориш жараёнида рахбарни кул остидаги ходимларга нисбатан муносабатини услуби шаклидир.
Шунинг учун у уз эътиборини ходимларни ишлаш ва яшаш шароитларини яхшилашга каратади.
Либерал рахбарлик шакли
У жамоа аъзоларини ишига аралашмайди, ходимларга тулик мустаккиллик беради. Ходимлар билан хушмуомлада булади
Кабул килган карори унинг обруйига таъсир этишини сезиб колса уни бекор килишга тайёр, журъатсиз
Ишга ва инсонга йўналтирилган рахбарлик
Ишга йуналтирилган рахбарлик вазифаларни аниклаш ва мехнат унумдорлигини оширганлик учун рагбатлантириш тизимини ишлаб чикариш хакида кайгуради '',
Инсонга йуналтирилган рахбарликда асосий эътибор инсоний муносабатлар урнатиш оркали мехнат
унумдорлигини оширишга каратилган булади
Рахбарни ходимларга нисбатан таркиби ва эътиборий жиҳатдан ҳатти-ҳаракатининиг классификацияси
- ходимлар уртасида вазифаларни таксимлаш
- вазифаларни тушунтиради ва бажаришдаги талабларни аниклайдии
иш жадвалими режалаштиради иш бажарилишига ёндашувларни ишлаб чикади
-ўзини ишни бажарилиши хакидаги кайгурушини ходимга утказишим керак "
