Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети «технология асослари» кафедраси

17-расм. Трубопровод секцияларининг тез ажралувчи бирикмалари.
а- фланцли, б - қирқилган муфтали.
1-ричаг ҳолатини қайд қилиш қурилмаси, 2,3 - трубаларда пайвандланган ҳалқа, 4 - резина халқа, 5 - трубага пайвандланган сим халқа, 6 - айланувчи халқа, 7 - кулачокли ричаг, 8 - қирқилган муфта, 9 - конуссимон фланец, 10 - шарнир.
Трубопровод узунлиги ва маҳсулот ёпишқоқлигига қараб, унинг огиши 1...5 %.дан кам бўлмаган ҳолда монтаж қилинади, бунда маҳсулот қанча қуюқ бўлса, огиш бурчаги шунча катта бўлади.
Магистрал ёъналишини белгилаш учун гидростатик обтарози ва шоқ ул дан фойдаланилади.
Трубопроводнинг иккита таянчи орасидаги масофа Л қуйидаги формула билан ҳисобланади:

бу ерда - эгилишга рухсат этилган кучланиш, МПа. ( пўлат учун = 139 - 146 МПа);
W -труба қаршилик моменти, см³;
г -1 м. трубопроводнинг маҳсулот билан бирга вазни (керак бўлган тақдирда изоляция билан бирга), Н.
Труба қаршилик моменти:

бу ерда Д ва д - трубанинг ташқи ва ички диаметри, см.

Осма йўллар ва осма конвейерларни монтаж

қилиш

Осма йўл ва конвейерлар юкларни горизонтал ва қия текисликлар бўйлаб кўчиришда ишлатилади.

Конвейерсиз осма йўллар (юкни қўлда силжитадиган) каркас, осиш қурилмаси, релс, ўтказувчи стрелка ва юк ташиш қурилмаларидан иборат. Каркас металл ёки ёгочдан тайёрланади. У бош устун, тўсин, йўл устунлари, чўян ости қурилмаларидан иборат.
Қуйидаги 18 -расмда осма йўлларнинг йигма бирликлари тасвирланган. Осма 3 унга релс 4 ни махкамлаш вазифасини бажаради. Улар чўяндан бўлиб, йўл тўсинларига қотирилади. Йўл релси 65х12 мм.ли пўлатдан тайёрланади. Улар осмаларга М 10х40 болтлари билан қотирилади.
Стрелка 1П юкни бир релсдан иккинчисига ўтказиш вазифасини бажаради.
Осма йўлларни монтаж қилиш да уч усулдан фойдаланилади:
- осма, стрелка ва йўлларни бош ва йўл тўсинларида ўрнатиш;
- йўл тўсинлари, осма, стрелка ва йўлларни бош тўсинларида ўрнатиш. Монтаж стрела ёки барабанли электр ёки дастаки ричагли чигириқ билан таъминланган погрузчик ёрдамида амалга оширилади.
Осма йўлларни стенда йигиш ва қўл ричагли ҳамда электр чигириқ билан монтаж Қ илиш 19 - расмда тасвирланган.;

19-расм. Осма йўлларни барабанли электр ёки дастаки ричагли чигириқ лар ёрдамида ўрнатиш схемаси.

а -блокларни стендда йигиш; б-блокларни ўрнатиш схемаси.
1-эшаклар, 2-йўл швеллери, 3-йўл релси, 4-чўян осма, 5-пўлат арқ онлар, 6-ролик, 7- блокнинг иккинчи (лойиҳа) ҳолати, 8-илгак, 9-каркаснинг бош тўсини, 10-блокнинг биринчи ҳолати, 11-инвентар йигиш-ажратиш мосламаси.

- бош ва йўл тўсинлари, стрелка, релс йўллари дастлаб стрелкали кранлар билан йириклаштирувчи йигишдан иборат йирик блокли усул. Бу усул нисбатан унумли усулдир.

Осма йўллар йигма бирликларини тайёрлашда каркас бош устуни узунлиги устунлар орасидаги масофадан 50 мм. камроқ қилиб олинади. Тўсин, швеллер, уголник периметр бўйича Э42 ва Э42 А электродлари билан яхлит чок ҳосил қилиб пайвандланади. Осма йўллар швеллерга зич ёпишиши ва болтлар ёрдамида мустаҳкам қистирилиши лозим.
Стрелкали йўллар бурилиш радиуси 336 мм., стрелкасиз жойларда 500 мм. бўлиши лозим.
Йириклаштирувчи йигишни бошлашдан олдин, консол устунлар орасидаги масофа ва баландлик белгилар муфассал текширилади.
Осма йўлни йигиш қуйидаги кетма - кетликда олиб борилади. Биринчи жуфт эшаклар ўрнатилиб, унинг устига четки бош тўсин қўйилади ва горизонталлиги текширилади. Қолган бош тўсинлар ўлчамларига мос ҳолда эшакларга ўрнатилади. Барча тўсинлар пасти 1-тўсин пасти билан бир текисликда ётиши нивелер ёки гидростатик об- тарози билан текширилади. Четланиши дан ошмаслиги лозим. Сўнгра осма йўл четки йигма бирлиги тўсиннинг узунлиги бўйича тортилган сим бўйича ўрнатилади. Қолган йигма бирликлар биринчисига параллел қилиб ўрнатилади. Сўнгра ўтиш жойлари ўрнатилади.
Йигиш якунлангач 200-300 кг. вазнли юкни икки томонга 10 м. силжитиб йўл текширилади.
Трубопроводларни монтаж қилиш
Озиқ -овқат маҳсулотларини узатишда 36х1.5 ва 53х1.5 ўлчамли х18Н9 ёки 1х18Н9 маркали, 1х18Н10Т ёки 0х18Н10Т маркали 38,х1,5 ва 76х1,5 мм. ўлчамли пўлатдан тайёрланган қувурлар ишлатилади(20 -расм). Трубопроводларнинг арматураси ва бириктириш деталлари 21 - расмда тасвирланган.