Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура – Қурилиш институти

Юкорида таъкидлаб утилган холатлардан келиб чиккан холда бу 
фаннинг таркибий кисмлари куйидагилардан ташкил топтан: 
1. Бошқарув назарияси ва малиёти иерархияси (катламлари); 
2. Бошкариш объектлари ва субъектлари орасидаги муносабатлар 
хусусиятлари ва уларни бопщариш услублари тавсифи; 
3. Бошқарув тамойиллари ва усулларининг бошқарув психологик 
асослари; 
4. Ташкилий фаолиятларнинг жихатлари ва тузилиши; 
5. Бошқарув тизимида менежернинг, янги рахбарнинг урни, роли ва 
функцияси; 

---

15 
6. Бошқарув объекти ва субъекти тузилишининг тобе кишилар, 
ходимлар ва уларни бопщаришнинг узига хослиги; 
7. Ташкил от, муассаса бопщаруви буйича карор кабул килишнинг 
моделлари ва унинг усуллари тавсифи; 
8. Топшириклар ижросини назорат килишнинг психо логик усуллари; 
9. Бошқарувни самарали ташкил этишнинг бошқарув-психологик 
асослари; 
10. Бошқарувнинг ўзини-ўзи ташкиллаштиришнинг карор топтириш 
механизмлари талкини. 
Менежернинг ақл-заковатини аниқловчи бир қатор методлар мавжуд 
бўлиб, улар ичида интеллектуал вербал ва новербал тестлар, креатив тестлар, 
муаммоли 
ва 
бошқарма 
топшириқлар 
фикрлар 
умумлашмасини 
умумлаштириш, мулоҳазалар мавҳум ҳолатини янада мавҳумлаштириш, 
тугалланмаган гап, бир неча ечимли муаммолар алоҳида аҳамият касб этади. 
Менежернинг 
ақл-идроки, 
ақл-заковати, 
фахм-фаросати, 
заҳнлилиги, 
топқирлиги, теранлиги, синчковлиги, ҳозиржавоблиги ва бошқа шаклдаги 
ақлий фаолияти таркибларини текшириш орқали аниқ маълумотлар йиғиш ва 
ҳақчил хулоса чиқариш мумкин. 
Бошқарув фаолияти тўпланган эмпирик маълумотларни ҳисоблаб 
чиқишнинг энг содда статистик методлари қуйидагилардан иборат: 
1. М қ V / n формуласи ўртача арифметик қийматни топиш учун 
ишлатилади. М-йиғинди, V-вариацион миқдор, n-синалувчилар ёки 
объектиларнинг миқдорини билдиради. 
2. формуласи сон қаторидаги ўрта квадрат оғишни ҳисоблашда 
ёки стандарт оғғишни аниқлашда ишлатилади. - квадратик оғиш, С-
дисперсия, “n”-миқдор. 
3. Сқ ( - М)
2
- сон қаторидаги моқдорлар тарқоқлигини аниқлаш 
формуласи. У баъзан “С”-дисперсия деб ҳам аталади. 
Бошқарув психологияси асослари курси тажрибаларида тўпланган 
миқдорнинг, қўлланилган методиканинг ишончлилик даражасини аниқлаш 

---

16 
учун Стюдент мезонидан фойдаланиш мумкин: tқ . Бунда t- ишончлилик 
белгиси, х-сон қаторидаги юқори балл, х-ўртача арифметик миқдор, -
квадратик ҳисоблаш фаолиятини амалга ошириб натижаларнинг валидлиги ва 
репрезентативлиги топилади. 
Бошқарув психологияси фанининг тадқиқот усуллари унинг барча 
жиҳатларини илмий асосда ўрганишга, таҳлил қилишга мўлжаллангандир. 
Мазкур фан воқеликни билишга қаратилган тадқиқот жараёнида умумфалсафий 
усулларни қўллайди. Мазкур тадқиқотнинг бошланғия босқичида бошқарув 
объектини ҳар томонлама акс эттирувчи ва уни имкони борича тўлиқроқ таҳлил 
этишга ёрдам берувчи маълумотлар жамланиб баҳоланади. Бу муносабатлар 
турли даражадаги бошқарув-психологик воқеликка даҳлдор бўлиши мумкин.