Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура – Қурилиш институти

Шахснинг 
психологик 
таркибий 
тузилиши 
psychological 
personality 
structure of 
the system 
структура 
психологическ
ой системы 
личности 
инсоннинг психологик ўзига хослигини 
харакгерлайдиган ва бир бутун таркибий 
тузилишга умумлаштнрилгаи шахснннг 
ўзига хослги, ҳамда фазилатларнинг 
динамик сисгемасидир. 
Шахснинг 
психологик ўзига 
хослиги 
psychological 
personal 
identity 
психологическ
ая 
идентичность 
личности 
рухий жараёнлар ва унинг рухиятининнг 
турғун, 
мустахкамлигига 
боғлнқ 
равишдаги 
комплекс 
ҳолатларннннг 
биргаликда мавжуд бўлишлигидир. 

---

107 
Шахснинг бус-
бутунлиги 
the integrity 
of the person 
целостность 
личности 
прогрессив 
(ижобий) 
ннсониятнинг 
маънавий мероси ва амалда мавжуд 
бўлган бошқарув муносабатларининг 
бошқарув субъект томонидан тўлиқ 
ўзлаштириш 
фаолияти, 
уйғун, 
ҳар 
томонлама 
ривожланган 
шахснинг 
бошқарув аҳамиятга эга идеалларга 
яқинлашувининг мезони. 
Шахснинг ақлий 
сифатлари 
(фазилатлари) 
the mental 
qualities of 
the person 
умственные 
качества 
личности 
шахснинг ақлий жиҳатдан камолотга 
етишуви унинг ақлий, зеҳний сифатлари, 
фазилатлари орқали намоён бўлади. Бу 
даражага 
олиб 
борувчи 
сифатлар: 
билағонлик, 
объективлик, 
фикрловчанлнк, 
севишганлик 
ҳисобланади. 
Шахснинг 
йўналганлиги 
direction until 
the person 
напраление 
личности 
одампннг дунё билан муносабатларнинг 
бир бутун системасини таъминлаб 
берадиган 
ва 
эхтиёжларнинг 
динамиклигини ўзида намоён этадиган 
кўрсатмалар, йўл-йўриклар, сабаблар, 
манфа-атдорликлар, 
шахснпнг 
мазмунилиги, 
шахснинг 
маънолари, 
одамнинг бошка интилишлари каби 
муносабатларининг 
психологик 
тузилмаси. 
Шахсий 
муносабат 
personal 
attitude 
личное 
отношение 
бу 
ҳамкорликдаги 
фаолиятнинг 
эҳтиёжлари туфайли юзага келадиган ва 
ўзаро 
алоқадорликдаги 
стратегиялар 
келишувини контактлар ўрнатилиши ва 
ривожлантирилишининг мураккаб ва 
серқирра жараёни, улар ўртасидаги 
муносабатларнинг ўрнатилиши ва сақлаб 
турилишидир. 
Контакт, 
ўзаро 
алоқадорлик, 
муносабатлар, 
коммуникация 
ва 
идрок 
шахсий 
муносабатнинг 
компонентлари 
ҳисобланади. 
Шахсий 
алоқалар 
personal 
communication 
личная связь 
бу муайян вақт ичида икки ёки ундан 
ортиқ кишилар ўртасида қарор топадиган 
барқарор 
муносабатлардир. 
Дастлаб 
ўзаро алоқадорлик кўринишида пайдо 
бўлиб, кейин тез такрорланиши туфайли 
у барқарор муносабатларга айланади. 
Муносабатларга 
мисол: 
душманлик, 
мусобақа, 
муҳаббат, 
дўстлик, 
ишбилармонлик 
муносабатлари. 
«Жабрдийда-агрессор», 
«хотинбоз 
– 
фарқига етадиган хоним», «инжиқ 
бошлиқ – сусткаш ижрочи» ва бошқа 
шунга ўҳшаш қарор топган муносабатлар 
иштирокчилар 
уларни 
ўзгартиргунга 
қадар ноаниқ муддат давомида мавжуд 

---

108 
бўлиб туради. 
Эҳтиёжлар 
needs 
потребности 
инсон ёки ҳайвоннинг нормал яшаши 
учун зарур бўлган етишмовчиликни акс 
эттирувчи 
психик 
ёки 
физиологик 
кескинлик ҳолатидир. Эҳтиёжлар ҳолат 
сифатида 
субъектнинг 
ҳаётий 
фаоллигининг шу маънода манбаи 
ҳисобланадики, юз берган кескинликни 
йўқотишга қаартилган сезиларли таъсир 
кучига эга. 
Қобилиятлар 
abilities 
способности 
у ёки бу сермаҳсул фаолиятни эгаллаш 
маҳорати 
билан 
боғлиқ 
бўладиган 
инсоннинг индивидуал – психологик 
хусусиятлари бўлиб, унинг ёрдамида 
инсон тенг бўлган бошқа шароитларда 
ушбу фаолиятни тез ва пухта, осон ва 
мустаҳкам равишда ташкил қилиш ва 
амалга ошириш йўлларини ўзлаштириб 
олади. 
Home sapichs 
home sapichs 
home sapichs 
ақлли зот. 
Эхтирос 
passion 
страсть 
узоқ вақт давом этадиган ва барқарор 
бўлган эмоционал холат. 
Ўз-ўзини англаш consciousness 
самосознание 
кишининг ўзига ва ўз фаолиятига, 
шахсига 
англанган 
муносабатда 
бўлишидир. 
Қобилият 
capacity 
способность 
шахснинг индивидуал - психологнк ўзига 
хослигининг 
психологик 
таркибий 
тузилишига киритилган, қайсидир бир 
фаолиятни муваффақиятли бажаришга 
тааллуқли 
бўлган 
ва 
билимлар, 
малакаларни эгаллашнинг тезкорлигини, 
енгиллигини 
изохлаб 
берадиган 
хусусиятдир. 
Бошқарув 
психология 
social 
рsychology 
социальная 
психология 
психология фанининг ўзига хос махсус 
тармоғи бўлиб, унда психик ва жамият 
тараққиёти қонунлари ўрганилади 
Социология 
sociology 
социология 
жамиятда юз берадиган турли-воқеа-
ходисаларни ва ўзаро муносабатларни 
ўрганишга қаратилган фан 
Муомала 
communicatio
n 
общение 
икки ёки ундан ортиқ одамларнинг ўзаро 
бир-бирига таъсир этиши 
Бошқарув 
control 
управление 
шахс 
ва 
жамият 
муносабатларида 
бошқарув, индивидуал муносабатларни 
ўрнатиш га қаратилган жараён 
Оила 
a family 
семья 
турмуш қуриш, қариндош-уруғчилик 
асосидаги кичик гуруҳ 
Бошқарув 
психологик 
эксперимент 
social 
psychological 
experiment 
социально 
психологическ
ий 
эксперимент 
асосий 
методлардан 
бири 
бўлиб, 
ўзгарувчан мустақил турли холат ва 
жараёнларнинг бошқа номустақил холат 
ва жараёнларга таъсир этишдаги аниқ 
маълумотларига таянади 
Сўров 
poll 
опрос 
асосий методлардан бири бўлиб, нутқ 

---

109 
мулоқоти 
ёрдамида 
бевосита 
ёки 
бавосита маълумот олинади 
Анкета 
profile 
анкета 
методлардан бири бўлиб, респондент 
тўғрисида 
аниқ 
кўзланган 
маълумотларни 
йиғиш 
мақсадида 
қўлланилади 
Контент-анализ 
content 
analysis 
контент-
анализ 
текширилаётган матнда сўз, ибора, 
абзацларни 
маъно-моҳиятини 
такрорланиш даражасига қараб таҳлил 
этиш усули 
Кузатиш 
observation 
наблюдение 
синалувчини аниқ мақсад, фаолият, вақт, 
гуруҳ билан боғлиқ равишда текшириш, 
ўрганиш, маълумотлар тўплаш методи 
Тест 
test 
тест 
синалувчини текшириш жараёнида махус 
қўлланиладиган методлардан бири бўлиб, 
бу метод орқали аниқ бир психологик 
хусусият аниқланади 
Коммуникатив 
communicatio
n 
коммуникаци
он 
шахслараро муносабатларда маълумот, 
ахборот, ғоялар алмашинуви жараёни 
Интерактив 
interactive 
интерактивны
й 
шахслараро муносабатларда бир-бирига 
хулқ-атвор таъсир кўрсатиш жараёни 
Перцептив 
томон 
perceptual 
side 
перцептивная 
сторона 
шахслараро муносабатларда тушуниш, 
ҳис этиш, идрок этишга қаратилган 
жараён 
Босқичлар 
stages 
этапы 
мулоқотда мавжуд бўлган шахснинг ўзи 
билан, бошқалар билан ва авлодлар 
орасида кечадиган жараёни 
Шакллар 
forms 
формы 
бевосита ва бавосита тур бўлиб, юзма-юз 
ёки восита орқали амалга ошиши кўзда 
тутилади 
Вербал 
verbal 
вербальный 
оғзаки ифодаланган нутқ 
Новербал 
non-verbal 
новербальный 
нутқсиз ифодаланган харакат, мимика, 
холатларнинг 
бошқа 
шахсга 
йўналтирилиши