Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Полузапрудалар орасидаги масофани аниқлаш. Дарёнинг тўғри 
чизиқли участкаларида полузапрудалар орасидаги масофа оқимни бурчак 
остида ёйилиб кетишидан келиб чиққан ҳолда (7.20 - расм) С.Т. Алтунин ва 
И.А. Бузунов тенгламаси бўйича аниқлаш мумкин: 
(
)



ctg
l
L
и

+
=
sin
cos
(7.5) 
бунда 
и
l
-полузапрудлар ишчи узунлиги, яъни оқимни ёйилиб кетиш зонасида 
жойлашган ва одатда 
l
7
,
0
га тенг, 
l
-умумий узунлик; 

-иншоот йўналган ўқлар 
билан оқим динамик ўқи орасидаги бурчак (кўриладиган ҳолатда динамик ўз 
қирғоқ чизиғига паралел); 

- оқимнинг ёйилиш бурчаги. 
Бу ифода муаллифлари ёйилиш бурчаги 
0
9


ва 
6
1


tg
қабул қилиб, 
қирғоқнинг тўғри участкасида полузапрудалар орасидаги масофани қуйидаги 
тенгламадан аниқлашни тавсия этилади. 

sin
6
и
l
L 
(7.6) 
0
75

−

бўлганда (7.6) ифода қуйидаги кўринишга эга бўлади. 
и
l
L
6

(7.7) 
В.О.Цанава (7.5) ифодадаги 
0
18
=

(сtg

=3
)
қабул қилиб, ундан 
фойдаланишни тавсия этади.
(
)


sin
3
cos +
=
и
l
L
(7.7) 

---

304 
(7.26) ва (7.7)
ифодаларнинг асосий камчиликлари, уларда 

ва 
бурчаклар ўзгармас қабул қилинади. 
7.20 
- расм. Дарёнинг тўғри чизиқли участкасида полузапрудалар орасидаги масофани 
аниқлаш схемалари: 
а-динамик ўқ қирғоққа паралел; b-динамик ўқ қирғоққа паралел эмас. 
 
Р.М. Хачатрян, Г.А.Амбарцумян ва Р.С. Мартикян полузапрудалар 
орасидаги максимал масофани аниқлашда қуйидаги формулани тавсия этадилар

ec
l
L
и
cos
=
(7.8) 
Агар динамик ўқ қирғоқ билан 

бурчак ҳосил қилиб унга параллел 
бўлмаса (7.20 - расм,b), полузапрудалар орасидаги чегаравий масофа қуйидаги 
формуладан аниқланади. 
(
)


+
=
ec
l
L
и
cos
(7.9)