Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Полузапрудалар конструкцияси. Полузапрудалар асосан ўзак ва бош 
қисмлардан ташкил топади (7.21 - расм). Полузапрудалар ўзагини оқим 
айланиб ўтишидан ишончли ҳимоялаш лозим. Шунинг учун уларни қирғоқ 
ичига 2...6 м киритилади ва мустаҳкам қилиб бекитиб ташланади. Ювиладиган 
қирғоқлардан ўзакка яқин участкаларни кўп ҳолларда иншоот ўқининг юқори 
томонидан 10...15 м ва пастки томонидан 15...25 м узунликда мустаҳкамланади. 

---

305 
 
7.21 - расм. Полузапруда турлари ва уларнинг асосий элементлари: 
а-котлованга монолит мустаҳкамланган маҳаллий грунтли полузапруда; b-ҳар-хил 
материаллардан терилган, туби ва қияликларига эгилувчан қилиб мустаҳкамланган 
пролузапрудалар; 1-ўзак, 2-тана; 3-бош; 4-тубдаги тушама; 5-катлован. 
 Сув оқими жадал таъсир қиладиган полузапрудаларнинг бош участкаси 
яхши мустаҳкамланган бўлиши керак ва шунинг учун иншоотнинг қолган 
қисмига нисбатан у ҳар доим кучли конструкцияга эга бўлади. Бош қисмда 
иншоот қияликлари ётиқ қабул қилинади (1:3...1:5). Полузапруда тепасига дарё 
томонга қараб 
003
,
0
...
001
,
0
=
i
бўйлама нишаблик берилади. Иншоот ўзак 
қисмининг тепаси қирғоқ юқорисидан баланд бўлмаслиги керак. 
Полузапрудалар остини ювилишдан сақлаш учун шох-шаббали ёки темир-
бетонли тўшама ётқизилади. Полузапрудалар танаси конструкциялари оқимни 
йўналтирувчи дамбалар билан бир-хил (7.21 - расм) ва улар билан тепасининг 
кенглиги ва қияликлари билан фарқ қилади. Маҳаллий грунтдан дамба 
танасини барпо этишда қияликлар мустаҳкам материал билан қопланади. 
қияликларни мустаҳкамлаш монолит ёки эгилувчан бўлиши мумкин. Монолит 
мустаҳкамлашда унинг пастки қисми дарё тубининг ювилиш чуқурлигидан 
пастда қазилган котлованда ўрнатилади (7.21 -расм,а). Эгилувчан 
мустаҳкамлаш дарё туби чўкишни ҳисобга олиб ўрнатилади (7.21 - расм.b).