Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Тубдаги запрудалар ва остоналар. Тубдаги запрудалар дарёнинг бир 
бурилишидан бошқа бурилишигача бўлган қисмида ва жуда чуқур ва жадал 
ювиладиган жойларда дарё тубини мустаҳкамлашда қўлланилади. Шундай 
қилиб тубдаги запрудалар ёрдамида ростланадиган ўзан тубининг чуқур ўнқир-
чўнқир жойларини текислаш ёки буйлама нишабликни бараварлаштирилиб 

---

306 
дарё тубини маълум масофага кўтариш ва ўзи оқар сатҳларни таъминлаш 
мумкин. 
Тубдаги запрудалар орасидаги масофа қуйидаги формуладан аниқланади. 
(
) (
)
,
5
,1
...
1
5
,1
...
1
B
l
a

=
(7.10) 
бунда 
l
-иншоот узунлиги; 
B
- трасса кенглиги. 
Иншоот охири одатда полузапрудалар бош қисмига, бўйлама дамбалар 
қирғоқларига ёки мустаҳкамланган қирғоққа туташади. Тубдаги запрудалар 
конструкцияси полузапрудалар конструкциялари билан бир-хил ва асосан 
уларнинг пастки қияликлари ётиқ (1:5...1:7) ўрнатилиши билан фарқланади.
Тубдаги остоналар дарё тубида керак бўлмайдиган ювилишлар 
кузатилганда уни мустаҳкамлаш учун ўрнатилади. Улар тубдаги запрудалардан 
дарё туби сатҳидан юқори бўлмаслиги ва ўзан қатламида улар учун қилинган 
кўндаланг траншеяларда ўрнатилиш билан фарқ қилади. Тубдаги отоналар 
асосан тоғ дарёлардаги оқимларни ростлаш учун қўлланилади. Бу ҳолда улар 
тиргак девор кўринишида ва тубининг буйлама профили поғонали шаклда 
бўлади. 
 
7.2.9. Танасидан сув ўтказувчи иншоотлар турлари ва конструкциялари 
Танасидан сув ўтказувчи иншоотлар кўп ҳолларда маҳаллий қурилиш 
материалларидан барпо этилади ва уларнинг конструкциялари хилма-хилдир. 
7.30-расмда бундай турдаги иншоотларнинг баъзи-бирлари келтирилган.