Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт

11.1.3. Жиддий зиддиятлар. Жиддий чалкашликлар. 
 
Жиддий зиддиятлар. 
Агар бошқа маълумотларни ўрганаётганда 
аудитор ана шу маълумотлар билан текширилаётган молия ҳисоботи 
ўртасида жиддий зиддиятларни аниқласа, аудитор молиявий ҳисоботи ёки 
бошқа маълумотлар тузатилиши керакми ёки йўқлигини аниқлаши керак. 
Агар текширилаётган ҳисоботга тузатиш киритиш зарур бўлса-ю, 
хўжалик юритувчи субъект тузатишларни ўз молиявий ҳисоботига 
киритишдан бош тортса, аудитор ижобий хулосадан фарқ қилувчи хулоса 
тузиши керак. 
Агар бошқа маълумотлар тузатишга муҳтож бўлса-ю, хўжалик 
юритувчи субъект унга тузатишлар киритишдан бош тортса, аудитор 
аудиторлик хулосасига аниқланган жиддий зиддиятлар баён этилган 
хатбошини киритиш масаласини кўриб чиқиши ёки бошқа чоралар кўриши 
шарт. Кўрилган чоралар, масалан, дастлабки аудиторлик хулосасидан 
фарқланадиган янги хулоса тузиш ёки фикрини ифодалашдан бош тортиш, 
алоҳида ҳолатларга, зиддиятлар моҳияти ва муҳимлигига боғлиқ бўлади. 
Аудитор юзага келган вазиятда бундан кейин нима қилиш хусусида 
тавсиялар олиш учун юристга мурожаат қилиши керак. 
Жиддий чалкашликлар. 
Жиддий зиддиятларни аниқлаш мақсадида 
бошқа маълумотларни ўрганаётган аудитор фактларнинг жиддий 
чалкашликларига дуч келиши мумкин.
 

---

195 
Мазкур стандарт нуқтаи назаридан қараганда бошқа маълумотлардаги 
«фактларни чалкашликлар», агар текширилаётган молиявий ҳисоботда 
тақдим қилинган масалаларга тааллуқли бўлмаган бундай маълумотлар 
нотўғри тақдим этилган бўлса, мавжуд деб ҳисобланади. 
Агар аудитор бошқа маълумотларда фактларнинг чалкашликлари 
борлигини аниқласа, у ана шу масалани хўжалик юритувчи субъект 
раҳбарияти билан бирга муҳокама қилиши керак. Масалани раҳбарият билан 
муҳокама қилаётганида аудитор ҳар доим ҳам бошқа маълумотнинг ва 
аудитор сўровларига раҳбарият жавобларининг асослилигини баҳолаши 
мумкин эмас ва мулоҳазалар ҳамда фикрлар ўртасида ҳақиқатан ҳам фарқ 
бор-йўқлигини кўриб чиқиши керак. 
Аудитор фактларнинг шубҳасиз жиддий чалкашликлари бор деб 
ҳисоблаган тақдирда, у раҳбариятдан хўжалик юритувчи субъект юристи 
сингари малакали учинчи томон билан маслаҳатлашишни илтимос қилиши 
ва олинган жавобни таҳлил қилиши шарт. 
Агар аудитор бошқа маълумотлар хўжалик юритувчи субъект 
раҳбарияти тузатишдан бош тортаётган чалкаш фактларни ўз ичига олган деб 
хулоса чиқарса, аудитор ўзининг нуқтаи назарини ёзма шаклда ижроия 
кенгашига маълум қилиши ва кейинги тадбирлари хусусида ўз юристи билан 
маслаҳатлашиб олиши керак.