Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

1.4. Хизматларнинг қўшимча турлари (ХҚТ) 
Базавий хизматлар билан таьминлаш муносабати, хабарнома оҳанглари 
ҳақида маьлумот олиш учун фойдаланувчи қобилиятини ошириш, шунингдек 
уланиш конфигурацияни ўзгартириш имконини беради хизматлар қўшимча 
турдаги билан бирга мумкин. МСП тармоқ фойдаланувчилари қисм қуйидаги 
қўшимча хизматлар мавжуд ўз ичига олиши мумкин: 
-чақираѐтган линияни идентификациялаш (CLIP);
-чақираѐтган линияни идентификациялашга рухсатбермаслик (CLIR);
-уланган линия идентификациясини таъминлаш (COLP);
-жавоб бўлмаганда чақириқни қайта манзиллаш (Call Forwarding No 
Reply);
-бандликда чақириқни қайта манзиллаш (Call Forwarding Busy);
-сўзсиз чақириқни қайта манзиллаш (Call Forwarding Unconditional);
-қасдли чақириқни идентификациялаш (MOD);
-кутилаѐтган чақириқ/хабарларни индикациялаш(Call/Message Waiting);
-чақириқ якунланиши (Call Completion);
-чақириқларни жойлаштириш ва эгаллаш (Call Park/Pick-up);
-чақириқни ушлаб туриш (Call Hold);
-фойдаланувчиларнинг уланган берк гуруҳи (CUG);
-кенгайтирилган конференц-алоқа (CONF);
- ва бошқалар. 
Бу уланиш тури ва терминал ускуналар, шунингдек, хусусиятлари ва 

---

232 
Softswitc сервиc алгоритмлари рўйхатини қараб фарқ қилиши мумкин, деб 
таькидлаш лозим. 
Айни пайтда, энг-белгиланган ISDN тармоқ фойдаланувчилари учун 
қўшимча хизматлар мавжуд. Н.323 ва асосида қатор Феврал тармоқ 
фойдаланувчилари учун техник хусусиятлари, халқаро ташкилотларда 
ривожлантириш жараѐнида SIP-бор. 
Бундан ташқари, у ўтиб қўнғироқлар учун ССП қисм бошқа 
тармоқларда ташаббуси қўллаб-қувватлаш ҚХТни таьминлаш керак, деб 
таькидлаш лозим. 
Кириш хизматлари. 
МСП тармоғи фрагмент томонидан қўллаб-
қувватланадиган Аccесс хизматлари бор: 
-NGN фрагмент томонидан эркин фойдаланиш нуқтаси қўллаб-
қувватлаш ва рухсат бериш тартиб-таомиллари учун диал-уп алоқаси орқали 
бир IP-тармоғи устида фойдаланиш хизматлари; WWW, E-mail, FTP -
иловаларни қўллаб-қувватлаш учун ва IP телефония тармоққа кириш учун 
ҳам фойдаланиш; 
-NGN тармоғи фрагментида SSP вазифаларини амалга ошириш учун 
фойдаланиш хизматлар ИАТ ресурслари. камида ақлли тармоқ хизматлари 
қуйидаги турлари бўйича қўллаб-қувватлаш керак бўлган SSP амалга 
оширилмоқда: 
"Текин чақириқ"; 
"телеовоз бериш"; 
"қўшимча тўловли чақириқ"; 
"олдиндан тўланган карта бўйича чақириқ". 
ахборот ва мос ѐзувлар ресурсларидан фойдаланиш хизматлари-
(ашқи ресурсларини кираѐтганда хизмати тури хусусияти) МСП фрагмент 
томонидан эркин фойдаланиш нуқтаси ва фойдаланиш рухсат қўллаб-
қувватланиши.