Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш муҳандислари институти

-расм. Ўзанни ростлашда нормал ўзан ҳосил қилиш схемалари

Download 13,6 Mb. bet 54/77 Sana 01.06.2022 Hajmi 13,6 Mb. #626708

Bog'liq
ГТИ га кириш мажмуа янги 29 08 2019

Bu sahifa navigatsiya:

• 2.7-расм. Кема қатновини яхшилаш мақсадида ростланган Миссури дарёси плани.
• 2.8-расм. Қарама-қарши қирғоқларда жойлашган икки каналга сув олишни яҳшилаш мақсадида ўзанни ростлаш.

2.6-расм. Ўзанни ростлашда нормал ўзан ҳосил қилиш схемалари: a-бйлама дамбалар, b-кўндаланг дамбалар, c,d-бўйлама ва кўндаланг дамбалар биргаликда.

Сўнгги вақтларда ботиқ қирғоқлар бўйлаб бўйлама дамбалар кўпроқ қурилмоқда ва янги ўзанга эгри чизиқли шакл берилмоқда. Ботиқ қирғоқлар эгрилиги етарли бўлганда чуқурликлар ошади, ва бинобарин, оқимнинг туб чўкиндиларини юрғизиш қобилияти кўпаяди, қавариқ қирғоқ эса оқим ҳаракати ҳисобига ўсиб боради. Фақатгина қавариқ қирғоқ шаклланиши секин кечса ва дарёнинг силжиш ҳавфи мавжуд бўлса, полузапрудлар ёки арзонроқ бўлган танасидан сув ўтказадиган иншоотлар (шоҳ-шаббали тўсиқлар ва ҳ.к.) қурилиши керак бўлади. Сваяли (қозиқли) кўндаланг шпоралар тизими ёрдамида ўзанни ростлашга мисол (кема қатнови учун) 2.7-расмда кўрсатилган. Ростланган трасса асосий мавжуд ўзанга мос келмайдиган янги йўналиш бўйлаб кетади (2.7-расмда пунктир чизиқ билан кўрсатилган).

2.7-расм. Кема қатновини яхшилаш мақсадида ростланган Миссури дарёси плани.

Талаб этилган сув олинишини ва туб чўкиндиларини дарёнинг қарама-қарши қирғоқларида жойлашган икки суғориш каналига тушишига йўл қўймаслик учун тошқин давридаги сув сарфи 1600 м³/сек бўлган тоғ дарёси ўзанини ростлаш мисоли 2.8-расмда кўрсатилган. Каналларга олинадиган сув сарфи дарёнинг межен давридаги сув сарфининг 30%ни ташкил қилади. Дарё ўзани таркибида диаметри 40cм гача бўлган тошлар бўлган шағал ва тош қотишмали (галечник) грунтдан ташкил топган. Сув сатҳи нишабликлари 0,004-0,005га тенг.

Қарама-қарши қирғоқларда жойлашган каналларнинг бошлари орасидаги масофа қадамининг ярмига тенг бўлиши керак, яъни L=(5÷6)B.

2.8-расм. Қарама-қарши қирғоқларда жойлашган икки каналга сув олишни яҳшилаш мақсадида ўзанни ростлаш.
1-маҳаллий грунтдан қурилган комбинациялашган шпоранинг сув ўтказмайдиган қисми; 2-сув ўтказадиган қисми; 3-тош қирғоқни портлатиб қурилган шпора.

Сув олишни таъминлаш ва туб чўкиндиларининг каналларга тушишига йўл қўймаслик учун, уларнинг бошлари ботиқ эгри чизиқ чўққисидан анча пастда, яъни энг чуқур нуқталарда жойлашиши керак.

Download 13,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: