Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

ТЕЛЕГРАММ КАНАЛ «ВРАЧИ УЗБЕКИСТАНА» - https://t.me/vrachi_uzbekistana
 
37 
Бурун ва қулоқ йўлларида қон оққанлик белгилари аниқланса, бу бош миянинг 
очиқ шикастланганидан дарак беради. 
Система ва модда алмашинуви касалликларида калла суяги гумбази зичлиги 
ва қаттиқлиги камайиши мумкин. Бу холларда пайпаслаганда бармоқлар 
остида суякнинг ботиши сезилади ва уни пергамент қоғоз зичлиги билан 
солиштириш мумкин. Одатда, тепатош (лиқилдоқ) нинг анчагана 
катталашганлиги аниқланади. 
Калланинг юз қисмини кўздан кечирганда юзнинг симмет-риклигига, 
қулоқ супраси шаклига, бурун ва қаншарининг хажмига ва конфигурациясига 
аҳамият бериш керак Оғиз бўшлигини кўриш шарт. Бунда қаттиқ танглай 
баландлиги, унинг бўлинганлиги, тишлар-нинг борлиги, уларнинг сони, ранги 
ва шакли аниқланади. 
Б ў й и н н и к ў з д а н к е ч и р и ш . Чақалоқлар хаётининг биринчи 
ойларида бош ва бўйин холатига, харакат амплитудасига эътибор бериш керак: 
нормада бош хар тарафга эркин холда 90°бурилади. Бўйинда харакат 
чегараланганда тўш-ўмров-сўргачсимон мушаклар аниқ, пай -пасланади. Туғма 
мушак бўйин қийшиқлигида шу мушакнинг қаттиқ-лашиши ва қисқариши 
кузатилади. Сал каттароқ болаларда мушак бўйин қийшиқлиги нафақат бўйин 
умуртқаси харакатининг чекланишига, балки бошнинг қарама-қарши томонга 
бурилиши чекланишига ва юзнинг асимметриясига олиб келади. Бўйиннинг 
шикастланганига оз бўлсада шубха қилинганда унда локал оғриқнинг тўғри 
ўсикда, бўйиннинг кўнда-ланг ўсикларида ва паравертебрал нуқталар 
босилганда химоя мушак реакцияси борлигини текшириш керак 
Бўйиннинг калталиги ва қалинлашиши, бошда сочлар ўсишининг жуда 
паст жойлашиши, уларни бўйинга ўтиши кўпинча Клиппел-Фейл касаллигида 
учрайди. Бунда бўйин харакати чекланади, юқорида эслатиб ўтилгандек 
Шерешевский-Тернер синдромида бўйиннинг қисқариши «қанотсимон 
бўйин» тери бурмалари хосил бўлиши билан кузатилади. 
Е л к а к а м а р и н и к ў з д а н кечириш. Шикаст етганда иккала елка 
камарининг симметриклитига ахамият бериш керак Ўмров суяги синиб 
силжиганда шикастланган томон қисқа бўлади. Ўмров суяги «яшил новда» 
типида синганда унинг ташқи-ўрта қисмидаги эгрилик кўпайиши хисобига 
ўзгариш рўй бериши мумкин. 
Ўмровнинг тўш ва курак қисми бириккан сохада гематома пайдо бўлиши 
уларнинг шикастланганидан дарак бериши мумкин. Куракни кўздан 
кечирганда унинг шакли ва жойлашишига ахамият берилади. Нормада 
кураклар кўкрак қафасига зич ёпишиб турган бўлади. Кўкрак-ларнинг холатини 
аниқроқ, билиш учун унинг ўсиклари ва пастки бурчакларини фломастер 
билан белгилаб чиқилади. Куракнинг юқори туриши Шпренгел касаллиги учун 
хос ва унда елка бўғимидага харакат-лар чекланган бўлади. Куракнинг кўкрак 
қафасидан кўчиши (узоқлаши-ши) сколиозда учрайди ва уни «қанотсимон 
курак» дейилади. 

---