Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

ТЕЛЕГРАММ КАНАЛ «ВРАЧИ УЗБЕКИСТАНА» - https://t.me/vrachi_uzbekistana
 
15 
2 б о б ШИКАСТ ВА ШИКАСТЛАНИШЛАР. УЛАРНИНГ ОЛДИНИ 
ОЛИШ ЧОРАЛАРИ
Травма (шикаст). 
Ўткир травма - фавқулотда бир вақтнинг ўзида турли 
ташқи омиллар (механиқ, термик кимёвий, радиацион ва бошқалар)нинг 
инсон организмига тўсатдан таъсири остида тўқи-маларнинг анатомик 
бутунлиги ва физиологик функциясининг бузи-лишидир. 
Тўқималарнинг шикастланиш табиатига караб, тери (лат ейиш, жарохатлар 
ва бошқалар), тери ости (пайлар узилиши, суяклар синиши ва бошқалар) ва 
бўшлиқлар 
(лат 
ейиш, 
қон 
куйилиши, 
кўкрак 
қорин, 
бўғимларнингжарохатланиши ва бошқалар) шикастланиши мумкин. 
Ш и к а с т л а н и ш л ар куч таъсир қилган нуқтага қараб бевосита ва 
билвосита турларга бўлинади. Улар якка (сон суягининг кўндаланг синиши), 
кўп сонли (бир неча ковурғалар синиши), қўшма (чаноқ суяклари синиб сийдик 
пуфагининг ёрилиши) ва комбинация-ланган (соннинг синиши ва оёқ 
панжасини совуқ олиши) бўлиши мумкин. 
Механиқ омилнинг таъсири сиқилиш, чўзилиш, йиртилиш, буралиш ёки 
зарбага қарши турларда учрайди, натижада куч тушган жойдаги тана қисми 
шикастга учрайди. 
Ташқи омилларнинг таъсир кучига шикастловчи куч йўналиши, куч таъсир 
этувчи бурчак шикастловчи агентнинг кинетик энергияси; шикастловчи агент 
таъсирининг давомлилиги (совуқ олганда, куйган-да, қисилиб қолишлар) 
киради. 
Травматизм. 
Ахолининг маълум гурухлари ёки қатламида бир хил вазиятда, 
мехнат ва турмуш шароитларида юз берадиган шикастла-нишлар йиғиндиси 
хисобланади. 
Ахолида турли фаолият турларида учрайдиган шикастланишларнинг сабаб-
оқибатларига оид боғлиқликларни аниқлаш, шикастларнинг оддини олиш 
учун ишлаб 
чиқиладиган 
чоралар учун зарурдир. Бу боғ-лиқликлар 
шикастларни келиб чиқиш шарт-шароитларини системага солиб ўрганиш, 
такрор шикастларни келтириб чиқарадиган ички ва ташқи омилларни тахлил 
қилишга имкон беради.