Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

ТЕЛЕГРАММ КАНАЛ «ВРАЧИ УЗБЕКИСТАНА» - https://t.me/vrachi_uzbekistana
 
396 
О м у х т а шикастланишларга бир вактнинг ўзида турли омиллар: механиқ, 
иссикдик радиация таъсирида шикастланишлар киради, масалан, сон суяги 
синиши ва куйиш. Бир вактнинг ўзида биргаликда турли шикастловчи 
омиллар таъсир қилиш вариантлари мавжуд. 
Кўп сонли, кўшилиб келган ва омухта шикастланишлар организм-нинг 
мухим 
хаётий 
функцияларининг 
бузилиши 
муносабати 
билан 
клиникасининг огарлиги, ташхис қўйишнинг қийинлиги, даволаш-нинг 
мураккаблиги, кўп холларда оғир ногиронлик ва ўлимга олиб келиш билан 
фарқланади. Бундай шикастланишлар кўп холларда карахтлик кўп кон 
йўқртиш, кон айланиши, нафас олишнинг бузилиши ва ўлим олди 
холатларига сабаб бўлади. Бу тоифадаги хасталар шикастбандлик бўлимидаги 
беморларнинг 15-20% микдорини ташкил килади. Кўп сонли ва кўшилиб 
келган шикастланишларнинг оғирли-шни ўлим кўрсаткичлари хам изохлаб 
туради. Якка тартибдаги синиш-ларда ўлим 2% бўлса, куп сонли 
шикастланишларда 16%, кушилиб келган шикастланишларда эса 50% ва 
ундан ортик бўлади (таянч-харакат тизими билан кррин ва кўкракдаги 
кўшилиб келган шикастланишларда). 
Кўплаб шикастланишларга куйидаги хусусиятлар хос бўлади. 
1.
Шикастланишларда 
бир-бирини 
кучайтириш 
синдроми 
кузатилади. Масалан, кон кетиши карахтликнинг ривожланишига сабаб 
бўлиб, унинг оғир кўринишида бўлишига, шикастланиш кечишининг 
оғирлашиши ва прогнозининг қийинлашишига сабаб бўлади. 
2.
Кўшилиб келган шикастланишларни даволашда зиддиятли холларга 
дуч келинади. Масалан, таянч-харакат тизими шикастланишларида ёрдам 
беришда ва даволашда оғриқсизлантирувчи моддалар ишлатилади, таянч- 
харакат тизими ва бош миянинг кўшилиб келган шикастланишларида 
эса бу нарса мумкин эмас. Яна кўкрак қафаси ва елка суяги синишининг 
кўшилиб келган шикастланишида елка керувчи шинага ва торакобрахиал 
гипс боғлами қўйишга имкон бермайди. 
3.
Инсон хаётини хавфли чегарага олиб келувчи оғриқ. асоратлари: 
кўп кон йўқртиш, карахтлик токсемия, ўткир буйрак етишмовчилиги, 
ёг эмболияси ва тромбоэмболия кўпаяди. 
4.
Краниоабдоминал 
шикастланишларда 
клиник 
белгиларнинг 
хиралашуви кузатилади. Бу нарса кррин ва умуртка погонасининг 
кўшилиб келган шикастланишида хам кузатилади ва ташхис қўйишни 
К11йинлаштириб, ички аъзолар шикастланишининг кечиқиб аниқла- 
нишига олиб келади.Кўплаб шикастланишларнинг кўп холатлардаги сабаби 
бўлиб, йўл-улов, темир йўл хрдисалари (тўкнашиб кетиш, йўловчини босиб 
кетиш) ва баландликдан йиқилиш хисобланади. Бундай шикастла-
нишларнинг аксарият қисмини 20 дан 50 ёшгача бўлган шахслар ташкил 
кдшади. Кўп сонли ва кўшма шикастланган беморларга ёрдам курсатиш ва 
даволашнинг кийинчилиги, бундай беморларнинг 

---