Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Автоклав кўпик бетон ва кўпик силикат маҳсулотлар ишлаб 
чиқариш 
Бу материаллар технологияси умумийликка ҳам эга, фарққа ҳам эга. 
Кўпиксиликат технологияси фақат портландцемент қўллаш билан автоклав 
кўпикбетон технологиясидан бир мунча мураккаб. Аммо портландцементга 
оҳак қўшишда, буни кўпинча цемент сарфини қисқартириш ва муҳит 
ишқорлигини ошириш учун қилинади, автоклав кўпикбетон ва кўпиксиликат 
ишлаб чиқаришнинг технологик схемалари бир хилдир. 
Автоклав кўпик бетон ва кўпик силикатли маҳсулотлар ишлаб 
чиқариш технологик схемаси қуйида келтирилган. 
Ғовак массани тайёрлаш. Ғовак масса таркиби тажриба йўли билан 
аниқланади. Ғовак ҳосил қилувчи ва сув миқдорлари орасидаги оптимал 
муносабатни турғун ғовак карралилиги 20 дан кам бўлмаслиги керАвтоклав 
кўпик бетон ва кўпик силикатли маҳсулотлар ишлаб чиқаришнинг 
технологик схемаси 
Цемент
Оҳактош 
Қум 
Кўпик ҳосил қилувчи 
қоришма 
Майдалаш 
Майдаловчи 
Қуритиш. Қуритиш 
барабани 
Куйдириш Шахтали 
печ 
Майдалаш Шарли 
тегирмон 
Майдалаш Болғачали 
майдалагич 
Шлам тайёрлаш 
Шламбассейн 
Кўпик масса олиш. Кўпикбетон 
аралаштиргич 
Арматура ўрнатиш Қолиплар 
Массани қолипга қуйиш Ўзи 
юрувчи бункер 
Массани тишлашиши 
Қолиплар 
Маҳсулотларни парлаш 
Автоклав 
Маҳсулотларни қолипдан 

---

101 
Ғовак бетонларни ишлатиш 
Ғовак бетон маҳсулотлари самарали қурилиш материаллари 
ҳисобланиб, улар кўпгина давлатларда кенг ишлатилади.
Уй-жой қурилишида ғовак бетон маҳсулотлар асосан йиғма темир-
бетон биноларида девор материаллари сифатида ишлатилади. Йирик ўлчамли 
элементларга эга бундай уйларнинг асосий конструктив схемаси – бу ташқи 
ўз-ўзини кўтарувчи ва қаватлараро ёпмалар таянувчи ички кўтарма деворли 
схемалардир.
Санкт-Петербургда йирик ўлчамли газбетон элементли 5-6 каватли 
турар уйларни қуриш-қурилишда ғовак бетонларни самарали қўллашнинг 
кўпгина имкониятларини очиб берди. 
Қуйидаги расмда газбетон блоклардан бажарилган турар уйнинг ташқи 
деворининг вертикал кесими кўрсатилган. 
Темир-бетон цоколни 500 маркали газбетон билан иситилади.
Ғовак бетон тош ва блокларни турли ўлчам ва шаклда турар 
уйлқурилиши учун самарали девор материали сифатида ишлатилади.
Ҳажмий оғирлиги 800кг/м
3
га яқин ва мустаҳкамлиги 40-50кг/см
2
бўлган тошларни ташқи ўз-ўзини кўтарувчи деворлар учун, ҳажмий огирлиги 
1000кг/м
3
га яқин ва мустаҳкамлиги 100кг/см
2
бўлган тошларни эса 4-5 
қаватли турар уйларнинг кўтарувчи деворлари учун ишлатилади.
расм
. Газбетон блокли деворнинг вертикал кесими 
1
– девор газбетон блоклари, 
3
0
/
600
м
кг


; 
2 
– безовчи бетон қатлами, 
3
0
/
1800
м
кг


; 
3
– ертўла деворлари учун бетон панели. 

---

102 
Ғовак бетон тош ва блоклар Латвия ва Эстонияда кенг тарқалган. Бу 
материаллардан асосан шаҳар ва қишлоқларда кам қаватли турар уйлар 
қурилади. 
Саноат қурилишида ғовак бетонларни кўпинча фабрика-завод 
бинолари, ангар, гаражлар ва омборхоналарнинг иссиқ чердаксиз томларини 
ўрнатиш учун плиталар кўринишида ишлатилади.
Ғовак бетон плиталарни биноларнинг ясси томларида бўшлиқли бетон 
плиталар устига ўрнатилади (13.2-расм) 
Бундай том енгил, иқтисодий самарали, узоқ муддатга чидамли, қуриш 
ва эксплуатацияда осондир. 
Том плиталарини тайёрлаш учун ғовак бетон турини танлашда 
бинолардаги намлик ва ҳаво ҳарорати ҳисобга олинади.
Автоклав ғовак бетонли кобиқ ва сегментлар билан иссиқлик 
тармоқлари қопланади.