Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат шарқшунослик институти

КИРИШ................................................................................................................2-6 
 
 I. 
БОБ. IX-XII AСРЛАРДА МУСУЛМОН ШАРҚИДА ИЛМ ФАН 
ТАРАҚҚИЁТИ ВА УНДА БЕРУНИЙНИНГ ТУТГАН ЎРНИ 
 
1.1. IX-
XII асрларда Ўрта Осиёда тарихий вазият ва маданий ҳаёт..............7-13 
1.2. 
Берунийнинг ҳаёт йўли ва илмий мероси...............................................14-22
II. 
БОБ. 
АБУ РАЙҲОН БЕРУНИЙНИНГ “МИНЕРАЛОГИЯ” ВА “ГЕОДЕЗИЯ” 
АСАРЛАРИДАГИ ЖАМИЯТ ТАРАҚҚИЁТИГА ҲИССА ҚЎШГАН ИЖТИМОИЙ-
ФАЛСАФИЙ ҚАРАШЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ. 
 
2.1. 
Берунийнинг 
“Минерология” 
асаридаги 
ижтимоий-фалсафий 
ғояларининг акс этиши..........................................................................23-41 
2.2. 
Берунийнинг “Геодезия” асаридаги табиий-илмий қарашларининг 
ўрганилиши............................................................................................42-54 
 
ХУЛОСА..........................................................................................................55-59 
 
ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙҲАТИ...................................60-62 
 
 
 
 
 
 

---

4 

 
 
 
 
КИРИШ 
Битирув малакавий ишининг долзарблиги. Президентимиз 
Ислом Абдуғаниевич Каримов айтганларидек, “Мана шу Амударё 
сувидан баҳра олиб, муқаддас Хоразм тупроғида униб ўсган, 
халқимиз тарихида ўчмас из қолдирган Абу Райҳон Беруний, 
Муҳаммад Мусо Хоразмий, Маҳмуд Замахшарий, Нажмиддин Кубро, 
Паҳлавон Маҳмуд, Носириддин Рабғузий, Сулаймон Боҳирқоний каби 
мўътабар 
зотлар 
жаҳон 
цивилизациясининг 
умумбашарий 
қадриятларига қўшган улкан ҳиссаси билан миллатимизнинг фахру
ғурурига айланган.”
1
Бир ҳақиқатни барчамиз англаб олишимиз зарур. Ўзбек заминида 
асрлар давомида фан ва маданиятнинг турли соҳаларида буюк 
истеъдодларнинг 
парвариш 
топгани 
бежиз эмас, 
албатта. 
Мустакилликдан сўнг республикамизда миллий қадриятларимиз, 
муқаддас динимизга оид анъаналарнинг қайта тикланиши халқимиз 
маънавий-маърифий юксалишида муҳим омиллардан бирига айланди. 
Жамият тараққиётидаги ҳар қандай ўзгаришлар, янгиликлар, 
айниқса, инсоният ривожига катта туртки берадиган жараёнлар, 
кашфиётлар ўз-ўзидан юз бермайди. Бунинг учун, аввало, асрий 
анъаналар, тегишли шарт-шароит, тафаккур мактаби, маданий–
маънавий муҳит мавжуд бўлмоғи керак. Миллатнинг табиатида, 
қонида, насл-насабида эзгулик ва маърифат сари интилиш мафкураси 
ва қонунияти жўш уриши лозим
.