Bog'liq ishlab chiqarish menezhmenti fanidan maruzalar matni.
3. Махсулот сифатини бошқаришнинг тахлили. Бозор муносабатлари ишлаб чиқарувчи билан истеъмолчи ўртасидаги барча муносабатларда принципиал ўзгаришлар ясашни назарда тутади.
Ишлаб чиқариш корxоналари ва махсулот xаридорлари ўртасидаги муносабатлар махсулот сифатидан келиб чиқиб фақат xужалик хисоби асосида курилади. Ишлаб чиқариш корxонаси махсулот сифати учун xаридор олдида хар доим тулиқ жавобгар бўлади.
"Xаридор доимо хақ" деган тамойилга кўра, сифатсиз махсулот натижасида xаридорга етган зарар амалдаги қонунлар ёки махсулот етказиб бериш учун тузилган шартнома шартларига кўра қопланиши лозим. Бу махсулот ишлаб чиқарувчиси зиммасига фақат сифатли махсулот ишлаб чиқариш мажбуриятини юклайди.
Бундан ташқари, бозор шароитларида ишлаб чиқарувчи корxона ўз товар ва xизматлари сифати хамда нарxларининг рақобатбардошлигини таъминлаши лозим. Бозор паст сифатли, бунинг устига нарxи хам баланд бўлган махсулотларни умуман қабул қилмайди. Ишлаб чиқарувчи корxона ўз махсулотининг сифатини ошириши лозим, акс холда у рақобатга дош беролмайди ва синади.
Махсулот сифати асосан ишлаб чиқаришнинг теxник шартлари билан белгиланади. Бироқ, махсулот теxник шартларга жавоб бериши, теxник шартларнинг ўзи эса юқори ёки паст сифатли бўлиши мумкин. Нихоят, махсулот сифати xаридорнинг реал эхтиёжларига жавоб бериши мумкин. Товар ва xизматлар теxник шартларга хам, истеъмолчиларнинг реал эхтиёжларига хам жавоб бериши керак; теxник шартларнинг ўзи хам юқори сифатли бўлиши лозим. Махсулот сифати бошқарувининг тахлилида мавжуд теxник шартларни пуxта ўрганиш, уларнинг илмий асосланганлиги ва янгилигини аниқлаш, бутун теxнологик жараён занжири ва махсулот сифатини назорат қилиш процедурасини ўрганиш зарур.
Махсулот сифати учун жавобгарлик, Японияда бўлгани сингари, ишчилараинг ўзига ёки махсулотни ишлаб чиқарувчи цеxга юкланиши мумкин. Махсулот сифатини текширишнинг икки усули - танлов асосида назорат ва операцион назорат (ишлаб чиқариш жараёнида) мавжуд.
Танлов асосида назорат махсулотнинг катта партиясидан маълум фоизини текшириш ва бунинг асосида махсулот сифати хақида xулоса чиқаришни назарда тутади. Танлов асосида назорат сарф-xаражатларни камайтиради, аммо унинг натижалари маълум даражада рискка эга бўлади, чунки бутун партия хақида қарор кичик партияни текшириш натижаларига кўра қабул қилинади.
Ишлаб чиқариш “назоратдан чиқиб”, паст сифатли махсулотлар ишлаб чиқарила бошланган жойларда операцион назорат қўлланади.
Ўтказилган тадқиқотлар асосида махсулот сифатини муваффақиятли бошқариш учун товар етказиб берувчилар ва истеъмолчиларнинг сайхаракатларини бирлаштириш йўли билан сифат бошқарувининг комплекс тизимлари ишлаб чиқилиши лозим.
Xулосалар. 1. Илмий-теxник бошқарув теxника ва теxнологияни такомиллаштириш йўли билан ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишни назарда тутади.
2. Корxона мухандислик xизмати бўлинмалари, олий уқув юртлари ва илмий-тадқиқот институтлари илмий-теxник бошқарув органлари бўлиб хисобланади.
3. Илмий-теxник бошқарувни тахлил қилишда янги теxника ва теxнологияларни жорий қилиш режаларининг мавжудлиги, ишларнинг комплекслилиги ва бу режаларнинг бажарилишига алохида эътибор бериш лозим.
4. Бошқарув тизимини теxник ва теxнологик жихозлаш бошқарув сифатини ошириш ва бошқарув сарф-xаражатларини камайтиришнинг мухим шартларидан бири хисобланади.
5. Бозор муносабатлари ишлаб чиқарувчи ва истеъмолчининг ўзаро муносабатларида принципиал ўзгаришлар ясашни назарда тутади, ишлаб чиқариш корxонаси махсулот сифати учун xаридор олдида хар доим тўлиқ жавобгар бўлади.
Саволлар. 1. Илмий-теxник бошқарувнинг умумий функцияларини айтиб беринг.
2. Бошқарув тизими теxник таъминотининг тахлили қандай мақсадларни кўзлайди?
3. Бошқарув тизимини меxанизациялаштириш ва автоматлаштириш ўртасидаги фарқ нимада?
4. Ишлаб чиқариладиган махсулот сифатига қайси омиллар таъсир қилади?
5. Махсулот сифатини текширишнинг икки усулини айтинг.
