Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тдпу ҳузуридаги педагог кадрларни қайта

МОДУЛ ТАЪЛИМИ ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ 
 
Режа: 
1. Модул таълимининг моҳияти. 
2. Модул таълимига ўтиш босқичлари. 
Таянч тушунчалар: модул, бўлак, таркибий элемент, модул 
таълими, модул таълими технологиялари. 
I. Модул таълимининг моҳияти. Шахсга йўналтирилган 
таълим турлари орасида муҳим ўрин тутиб тобора оммалашиб 
бораѐтган таълим – модул таълими ѐки модулли ўқитиш саналади.
Моҳиятига кўра модул модул таълими ҳамда уни ташкил 
этишда қўлланиладиган технологияларининг асосини ташкил 
этади. Дидактик имкониятига кўра ўзлаштирилиши зарур бўлган 
манба, ўқув материалини мантиқан тугалланган бўлакларга 
ажратиб ўрганиш имкониятига эга. Бошқача айтганда модул модул 
таълимининг асосий воситаси, тугалланган ахборот блоки 
сифатида талқин этилади.
ЮНЕСКОнинг 1982 йилда ташкил этилган анжуманида эълон 
қилинган маърузада “модул” тушунчаси “Ўқув материалини у 
билан тезкор индивидуал танишиш ва кетма-кет ўрганиш 
асосида якка тартибдаги ва гуруҳ машғулотларида бир ѐки бир 
неча малакани ўзлаштириш учун мўлжалланган алоҳида ўргатувчи 
тўплам (пакет)” деб шарҳланган. 
Модул негизида тегишли фаннинг муайян қисми – бўлими 
(одатда 10-12 соатли), нисбатан катта ҳажмга эга мавзуси (кўп 
ҳолатларда 5-8 соат ҳажмдаги маъруза, семинар, амалий ва 
лаборатория машғулотлари ҳамда мустақил таълим учун 
мўлжалланган материалнинг моҳиятини ѐритувчи ўзаро боғлиқ 
“Модул” (лот. “modulus”) тушунчаси:
1) тизим ичидаги ўзаро чамбарчас боғлиқ элементлардан иборат 
тугун; 
2) муайян технологияни ташкил қилувчи таркибий бўлакларни 
ифодаловчи атама; 
3) ўқув материалининг мантиқан тугалланган бирлиги 
30

---

тушунча, элементлар тўплами акс этади. Одатда модул 
кўринишидаги бўлаклар кичик модул, бирламчи модул, модуллар 
тўплами, модуллар даражаси ва модулларнинг мажмуавий 
тузилмаси тарзида қўлланилади.
Ўқув манбаи, ўқув материалининг ҳажми, ахборотларни қамраб 
олиш кўламига кўра модуллар кичик, ўртача ва йирик бўлакларга 
ажратилади. Мисол учун, олий таълим муассасалари 
педагогларини қайта тайѐрлаш ва уларнинг малакасини ошириш 
курслари учун мўлжалланган “Креатив педагогика асослари” ўқув 
модули бир неча модуллар тўпламидан иборат бўлиб, мавжуд 
модуллар ўзи томонидан қамраб олинган ўқув материали, мавзуси 
негизига кирадиган ўқув ахборотларининг ҳажми, кўламига кўра 
кичик, ўрта ва катта модул тарзда акс этади. Одатда ўқув модули 
таркибига кирувчи модуллар бир-бири билан ўзаро мутаносиб 
(пропорционал) бўлмайди. Яъни, бир ўқув модули таркибида бир 
неча кичик, ўрта ва катта модуллар мавжуд бўлади.
Таълимнинг модул тизими ҳақида биринчи марта Токио 
шаҳрида 1972 йилда ташкил этилган ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон 
Конференциясида сўз юритилган.
Шахсга йўналтирилган таълимнинг бу тури таълим жараѐнини 
илмий ва методик жиҳатдан тартибли, изчил, узлуксиз ва мақсадга 
мувофиқ ташкил этилишини таъминлашга хизмат қилади.
Айни вақтда республика таълим муассасаларида ҳар бир ўқув 
модули (фани)дан ўқув материалларини модулларга ажратиш улар 
бўйича яратилган Давлат таълим стандартлари (ДТС)нинг