Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тдпу ҳузуридаги педагог кадрларни қайта

Асосий босқичлар 
Дарс турини танлаш 
Дарснинг мақсади ва
натижасини белгилаш 
Назорат топшириқлари ва 
баҳолаш мезонларини ишлаб 
чиқиш 
Таълим ресурсларини танлаш 
Ўқитиш ва ўқиш
стратегиясини белгилаш 
Дарснинг технологик
харитасини ишлаб чиқиш 
132

---

Шунга кўра айтиш мумкинки, таълим мақсадлари талабалар-
нинг ҳаракатларида ифодаланадиган таълим натижалари белги-
ланади. 
Таълим технологиясининг кейинги энг муҳим компоненти – 
кутилаѐтган натижадир. Бинобарин, у ўқитиш жараѐнининг 
самарадорлигини акс эттиради ва мақсадга эришиш даражасини 
тавсифлайди, ўқитиш ва ўқиш жараѐни, натижа қўйилган
мақсадга мос келганда якунланади.
Назорат топшириқлари ва баҳолаш мезонларини ишлаб чиқиш 
дарснинг дидактик мақсади, кутилаѐтган натижа, ўқув 
материалнинг мазмуни асосида назорат топшириқларини ишлаб 
чиқиш, уларнинг ҳажми, бажарилганлик даражаси, бажарилиш 
сифати, вақтига кўра баҳолаш мезонларини ишлаб чиқишни 
назарда тутади. 
Таълим ресурсларини танлаш мавжуд шарт-шароитдан келиб 
чиққан ҳолда ўқитувчи, талаба ва дарсни ташкил этиш учун 
таълим воситаларининг ўринли танланилишини, улардан ўқув 
жараѐнида тўғри фойдаланишни кўзда тутади. Ўқитувчи, талаба ва 
дарсни ташкил этиш учун таълим воситалари сирасидан 
қуйидагилар ўрин олади (40-расм): 
1) дарсда юзага келадиган дидактик жараѐн маълум шароит ва 
белгиланган вақт ичида таълим мақсадига эришишни тўла 
таъминлай олиши; 
2) ўқитиш жараѐнининг якуни бўйича мақсадни амалга ошириш
даражаси тўғрисида аниқ хулоса чиқариш имкониятининг 
мавжудлиги 
133

---

 
 
40-расм. Лойиҳа таълимида қўлланиладиган ўқитиш воситалари 
 
Ўқитиш ва ўқиш стратегияси белгиланган ўқув 
материалларини талабалар онгига етказиш йўлларини, яъни
танланган таълим методи, шаклларининг амалда қўлланилишини 
кўзда тутса, арснинг турини танлаш ўқитувчининг маҳоратига 
кўра дарснинг дидактик мақсади, ўқув материалининг мазмуни, 
дарс учун ажратилган вақт, шунингдек, зарур шарт-шароитнинг 
танланилишини ифодалайди. 
Дарснинг технологик харитаси дарс ишланмасининг асосий 
ўзагини ташкил этади. Ушбу харита дарс тури ва танланган 
методларга қараб турлича бўлиши мумкин. Дарснинг технологик 
харитаси хусусида маърузанинг кейинги ўринларида алоҳида 
тўхталиб ўтилади. 
Таълим жараѐнни лойиҳалаш: лойиҳа – мазмун – фаолият учли-
ги асосида ташкил этилувчи педагогик фаолиятнинг умумий мо-
ҳиятини яхлит ифодалашга хизмат қилувчи лойиҳани яратишдир. 
Асосий турлари 
1) дарслик; 
2) ўқув қўлланма; 
3) жадваллар; 
4) тарқатма 
материаллар; 
5) йўл-йўриқлар;
6) технологик 
хариталар; 
7) типик хатолар 
харитаси; 
8) топшириқ 
варақалари 
1) ўқув-методик 
қўлланмалар; 
2) методик 
тавсиялар; 
3) методик 
ишланмалар; 
4) ўқув 
дастурлари; 
5) дарс режаси; 
6) маъруза матни 
1) плакатлар; 
2) моделлар; 
3) макетлар; 
4) жиҳозлар; 
5) аудиовизуал 
воситалар; 
6) техник 
воситалар; 
7) реал воситалар 
Ўқитувчи учун 
Талаба учун 
Дарсни ташкил этиш 
учун 
134

---

Таълим жараѐнида лойиҳадан фойдаланиш қуйидаги босқич-
ларда кечади (41-расм): 
 
41-расм. Таълим жараѐнида лойиҳадан фойдаланиш босқичлари 
Таълим жараѐнини лойиҳалашда педагогик фаолият мазмунини 
таҳлил қилиш; натижаларни олдиндин кўра билиш; режалаш-
тирилган фаолиятни амалга ошириш лойиҳасини яратиш асосий 
вазифалар саналади. Одатда таълим жараѐнини лойиҳалашда ва-
зифаларни белгилаб олиш бир неча босқичда кечади. Улар (42-расм): 
42-расм. Таълим жараѐнни лойиҳалаш вазифаларининг
белгиланиши 
Асосий 
босқичлар