Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги т ермиз давлат университети

Оққанотлар. Ун сепиб қуйилгандек тўрт қанотли бу ҳашарот майда парвоналарга ҳам ўхшаб кетади. Яшил личинкалари япроқостига жойлашадилар. Етилишнинг илк даврида ҳаракатсиз, кейинрок эса серҳаракат бўлишади. Шу япроқнинг ўзида зараркунанда тухумларининг чиройли ўзуксимон қўринишини кўзатиш мумкин. Капалаклари ҳам, личинкалари хам ўсимлик ширасини сўриб, ўзидан кейин шакарсимон модда қолдиришади. Оққанотлардан қутулиш учун кўпрок ҳаракат талаб қилинади. Ҳатто учиб юрган биргина капалак ҳам катта ташвишларни келтириб чикариши мумкин. Шунинг учун ҳам тезда бунинг олдини олиш лозим.
Шира. Ўзунлиги 1-3 мм ни ташкил қиладиган сариқ-яшил рангли юмшоққашаротлар. Биргина ёз мавсумида 14 тадан 20 тагача авлод қолдиришади. Ушбу зараркунандалар япроқларнинг пастки қисмига жойлашиб, унинг ширасини сўради ва ёш япроқдарнинг букланишига олиб келади.
Курашиш чоралари: кир ювиш кукуни, марганцовканинг қуюқаралашмаси ёки совунли ёғ эмульсияси (1л иссиқ сувга 1 ош қошиқкир ювиш кукуни, ярим ош қошиқ машина мойи билан аралаштирилади) ёрдамида бартараф этиш мумкин. Каналар ва ширани оддий ош тузи (80 г/1 л илиқ сувда) эритмаси билан уч-тўрт марта пуркаш орқали тўлиқ йўққилиш мумкин.
Ёмғир чувалчанглари. Аслида, ёмғир чувалчанглари ўсимликка зарар келтирмайди. Хдтто оз микдордагиси фойдали хамдир. Тувакда кўп миқдордаги чувалчанглар ўсимликнинг ҳолсизланишига олиб келади. Улардан қутулиш учун горчицанинг (1 чой қошиқ 1 л сувга аралаштирилади) сувдаги эритмаси билан тупроқ суғорилади. Бунда чувалчанглар юзага ўрмалаб чиқишади. Шу тариқа уларни териб чиқариб ташлаш мумкин.
Ўсимлик ҳашаротларига кимёвий ишлов беришда жуда дам эҳтиёткор бўлиш лозим. Бунинг учун қуйидаги қоидаларни ёдда тутмоқ керак:

• 
  ҳалат киймок;
  
• 
  бошга рўмол ўрамоқ;
  
• 
  юзга докали ниқоб тутмоқ;
  
• 
  қўлга резинка қўлқоп кийиш;
  
• 
  дарчаларни очиб қўймоқ.
  

Ёзда ўсимликларга очиқ ҳавода ишлов бериш керак.
Иш жараёнида тамаки чекиш, сув ичиш ёки бошқа суюқликларни, озиқ-овқат моддаларини истеъмол қилиш мумкин эмас. Иш жараёнидан сўнг, халат ва рўмолларни ювиш, оёқ кийимларни алмаштириш, қўлни илиқ сувда совунлаб ювиш, иложи бўлса иссиқ душ қабул килиш керак. Зараркунандаларга қарши ишлатиладиган барча препаратларни қулфланадиган шкафларда сақлаш зарур. Уларга ёш болалар ва уй хайвонлари тегмаслигига алоҳида эътибор қаратмок лозим.

Глоссарий