Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти «банк иши» кафедраси

Иқтисодиётни модернизатсиялаш шароитида Нобанк кредит ташкилотлар фаолиятини ривожлантириш йўналишлари.

Маълумки нобанк кредит ташкилотларининг фаолияти биринчи навбатда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субектларини молиявий эҳтиёжларини қондириш, уларга хизмат кўрсатиш билан боғлиқ. Уларга нафақат банкларни, балки нобанк кредит ташкилотларини кредит ёрдами йилдан йилга ошиб бормоқда. Жумладан, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субектларига барча кредит ташкилотлари томонидан ажратилган кредитлар миқдори 2012 йилга 5,3 трлн, сўмни ташкил этган бўлса 2013 йилга 7,0. 2014 йилга 9,5. 2015 йилда 12,1 ва 2016 йилга 15,0 трлн. сўмни ташкил этган ёки 2016 йилда 2012 йилга нисбаттан 9,7 трлн сўмга ёки 3,8 мартага ошган.
Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субектлари иқтисодий ўсишни таъминлаш, янги иш ўринларини ташкил қилиш, бандлик муамосини ҳал этиш, аҳолини даромадлари ва фаровонлигини оширишда тобора муҳим ўрин тутаётганлигидан келиб чиқиб ушбу субектларни жадал ривожлантириш, рағбатлантириш ва қўллаб қувватлашга алоҳида эътибор қаратилаётганлиги туфайли ушбу субектларни мамлакат ялпи ички маҳсулотидаги улуши 2000 йилда 31.0 фоиз, 2005 йилда 38,2 фоиз, 2009 йилда 50,1 фоиз, 2012 йилда 54,6 фоиз ва 2016 йилда 56 фоизни ташкил этди.
Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президентининг 2010-ноябрида ПҚ-1438 сонли “2011-2015 йилларда Республика Молия-банк тизимини янада ислоҳ қилиш ва барқарорлигини ошириш ҳамда юқори халқаро рейтинг кўрсаткичларига эришишнинг устувор йўналишлари тўғрисида”ги қарори асосида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш бўйича банк тизими шу жумладан нобанк кредит ташкилотлари томонидан амалга оширилиши лозим бўлган қуйидаги вазифалар белгилаб берилган:
− Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субектларини кредитлаш ҳажмини 2011-2015 йилларда 2.7 баробарга ошириш;
− Халқаро молия муассасалари ва хорижий мамлакатлар ҳукуматлари томонидан ажратиладиган грантлар ҳамда кредит линиялари миқдорини ошириш;
− Тижорат банкларида имтиёзли кредитлаш жамғармаларини ташкил этиш, жамғарма маблағларини узоқ ҳамда бориш қийин бўлган жойларда, шунингдек, аҳоли зич яшовчи ҳудудларда фаолият кўрсатаётган тадбиркорлик субектларини кредитлаш учун сафарбар этиш:
− Истеъмол товарлари ишлаб чиқарувчи корхоналарни кредитлаш ҳажмини ошириб бориш:
− Мамлакатимизда ишлаб чиқарилган маҳсулотларни харид қилиш учун аҳолига истеъмол кредитлари беришни янада ошириш ва бошқалар.
Айнан ушбу вазифалардан келиб чиқиб нобанк кредит ташкилотлари ўз фаолиятларини ривожлантиришлари лозим.
Бунда Республикамиз Президентининг 2017 йил 17 мартдаги ПҚ-2844 сонли “Тадбиркорлик субектлари ва кенг аҳоли қатламига микрокредитлар ажратиш тизимини янада соддалаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори муҳим аҳамиятга эга.
Бу ўз навбатида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субектларини модернизатсиялаш, яъни уларни техник ва технологик қайта жиҳозлаш, юксак самарали асбоб-ускуналарни харид қилиш ҳамда замонавий, юксак технологияларга асосланган янги ишлаб чиқаришларни ташкил этишга шароит яратади.