Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

TTXIni  ekspansiyaviy  (expansionary  “egallovchi”)  va  himoyaviy 
(defensive) turlarga ajratish mumkin.
 Chen va Kuning (Chen and Ku 2000) fikriga 

---

53 
 
ko‘ra  ekspansiyaviy  TTXI  resipiyent  mamlakatda  investor  firma  ustunliklaridan 
foydalanishni  ko‘zda  tutadi.  Bunday  turdagi  TTXI  investor  korxonaning  ichki  va 
tashqi  savdosining  o‘sishiga  yordam  beradi.  Himoyaviy  TTXI  esa  qabul  qiluvchi 
mamlakatda  mavjud  arzon  ishchi  kuchidan  foydalanib  ishlab  chiqarish  harajatlarini 
kamaytirishni maqsad qilib qo‘yadi. Chen (Chen, 1999) empirik tadqiqotlariga ko‘ra 
ekspansiyaviy  TTXIga  eng  ko‘p  ta’sir  qiladigan  omillar  firma  hajmi,  ilmiy-texnik 
salohiyati,  rentabellik  va  texnologiya  kabilar  hisoblanadi.  Himoyaviy  TTXIga  esa 
ishlab  chiqarish  harajatlarini  kamaytirish  bilan  bog‘liq  motivlar  salmoqli  ta’sir 
ko‘rsatadi.