Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти



Download 3,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet184/258
Sana21.01.2022
Hajmi3,58 Mb.
#394022
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   258
Bog'liq
investitsiya-converted

2  –  savol  bayoni.
  Lizing  to‘lovlari  lizing  beruvchiga  lizing  obyekti 
qiymatining lizing oluvchi tomonidan qoplanishidan, shuningdek lizing beruvchining 
foizli daromadidan iborat bo‘ladi. Lizing to‘lovlari shartnomaning butun amal qilish 
muddatiga  taqsimlanadi  va  bo‘lib-bo‘lib  to‘lanadi.  Lizing  to‘lovlarining  miqdorlari 
va davriyligi lizing shartnomasi bilan belgilanadi. Lizing to‘lovlari xajmini hisoblash 
lizingning  turi,  to‘lov  usuli  va  to‘lov  shakllari  kabi  omillarga  qarab  turli  usullarda 
amalga  oshirilishi  mumkin.  Maxsus  adabiyotlarda  lizing  to‘lovlarini  hisoblashning 
bir qator usullari takdim etilgan
95
. MDH mamlakatlari moliyaviy soha mutaxassislari 
o‘rtasida  ma’lum  bo‘lgan  lizing  to‘lovlarini  hisoblashning  keng  tarqalgan  usullari 
bo‘yicha  Ye.N.  Chekmareva  va  L.N.  Prilutskiylar  takliflari  diqqatga  sazovordir. 
Xususan, Sh.U. Xaydarov, X.A. Ortikov va X.A. Tuxsanov hammuallifliklarida chop 
etilgan  “Lizing:  tan  olish,  baholash  va  uning  hisobi”  kitobida  Ye.  Chekmareva 
o‘zining  “Lizing  biznesi”  nomli  asarida  sobiq  ittifoq  tugatilgandan  keyingi  bozor 
munosabatlari  sharoitida  lizing  to‘lovlarini  hisoblash  uslubiyatini  birinchilardan 
bo‘lib  1993  yilda  chop  etgan.  Ushbu  uslubiyat  lizing  to‘lovlarining  umumiy 
so‘mmasini  hisoblashni  amalga  oshirish  va  ular  to‘lovi  jadvalini  tuzish  uchun 
mo‘ljallangan.  Risolada,  shuningdek,  lizing  to‘lovlari  amortizatsiya  ajratmalari, 
foydalaniladigan zaxiralar uchun to‘lov, komission to‘lovlar va lizingga beruvchining 
 
93
 https://cyberleninka.ru/article/n/trends-of-international-lease-market-developing. 
94
 Рынок лизинга по итогам 2018 года: новый рекорд. Аналитические материалы. Москва. 20 март 2019 год. 
95
 Шабашев В.А.. и др. Лизинг: основы теории и практики: учебное пособие. – 3-е изд., перераб. И доп. – М.: 
КНОРУС, 2007. – 191с., Джуха В.М. Лизинг. Серия «Учебники, учебные пособия». Рсотов н/Д: «Феникс», 1999. 
– 320с.
   
780.4
732.8
557.3 594.5
796.7
868
884
944
970
989
0
200
400
600
800
1000
1200
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016


215 
 
qo‘shimcha  xizmatlari  uchun  to‘lovlardan  iborat  bo‘ladi
96
,  deb  ta’kidlangan.  E. 
Chekmaryova  tomonidan  taklif  etilgan  ushbu  uslubiyatni  moliyaviy  lizing  bilan 
birgalikda  tezkor  lizing  uchun  ham  qo‘llash  mumkin  deb  hisoblangan.  Lizing 
muddati tugagandan keyin lizing mol-mulki qoldiq qiymati va moliyaviy lizing bitimi 
muddatdan oldin yopilishini hisoblashning o‘ziga xos varianti keltirilgan. Moliyaviy 
lizing  bitimi  muddatdan  oldin  yopilishi  so‘mmasiga  qo‘yidagi  3  ta  tarkibiy  qism 
kiritilgan: 
1)
 
lizing kelishuvi bo‘yicha lizing to‘lovlarining barcha to‘lanmagan so‘mmasi; 
2)
 
lizing muddati tugaydigan paytdagi mol-mulkning qoldik qiymati; 
3)
 
lizing  kelishuvining  amal  qilishi  tugagandan  paytdan  boshlab  to  mol-mulk 
to‘liq  amortizatsiyalanguncha  qadar  davr  bo‘yicha  mol-mulkning  o‘rtacha  yillik 
qiymati tarzida hisoblangan neustoykaning foizlarda ifodalangan kredit zaxiralaridan 
foydalanganligi  uchun  stavka  so‘mmasiga  va  komission  haqi  stavka  so‘mmasiga 
ko‘paytirilganligi. 
So‘nggi  yildagi  Ye.Chekmarevaning  uslubiyati  o‘z  dolzarbligini  birmuncha 
yo‘qotganligining sababi u ijaraga oluvchi va lizing kompaniyasi o‘rtasidagi o‘zaro 
bozor  munosabatlarini  aks  ettirmaydi.  Boshqacha  aytganda,  Ye.  Chekmareva 
uslubiyatida ijaraga oluvchining manfaatlari inobatga olinmaydi. Uslubiyat faqatgina 
lizingni  tashkil  etish  va  o‘tkazish  bo‘yicha  lizing  kompaniyasining  harajatlarini 
jamlash  va  uning  ustama  haqi  (marja)ni  nazarda  tutadi.  Lizing  to‘lovlari  tarkibiga 
lizing  beruvchi  tomonidan  lizing  shartnomasi  shartlariga  muvofiq,  lizing  ob’ektini 
sug‘urtalashga to‘langan sug‘urta to‘lovlari ham kiritilishi yoki uni quyidagi formula 
bilan izohlash mumkin:  

Download 3,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   258




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish