|
15.1-rasm
2015 yilda Yevropa mamlakatlarida lizing portfeli hajmi
(mlrd. yevro)
92
.
“Leaseurope” tamonidan “Leaseurope Index” so‘rovnomasi olib boriladi, bu
so‘rovnomada Yevropa davlatlari ixtiyoriy ravishda ishtirok etishadi, shunga ko‘ra
2011 yilda Yevropada texnika va transport sohasiga kiritilgan lizing hajmi mos
ravishda 8,4 foiz va 11,7 foizga oshganligi kuzatilgan. Italiya va Fransiyaning
ko‘chmas mulk lizing bozorlarining qisqarganligi sababli Yevropa ko‘chmas mulk
sohasida lizing hajmi 13 foizga pasaygan. Germaniya, Fransiya va Avstriya
iqtisodiyotning ko‘chmas mulk sohasidan tashqari barcha javhalarda o‘sish
kuzatilgan. 2012 yilning 3-choragida amalga oshirilgan so‘rovnoma natijalariga ko‘ra
imzolangan lizing shartnomolarining hajmi 16,6 mlrd. yevroni tashkil qilgan. Bu
ko‘rsatkich o‘tgan yilning 3-choragiga nisbatan 17,5 foizga pasayganligini ko‘rish
mumkin. AQSH lizing bozorida ko‘plab lizing beruvchilarning turlari mavjud bo‘lib,
ular izchil tizim asosida faoliyat yuritishadi. Bugungi kunda AQShning eng yirik
assotsiatsiyalardan biri bu “Equipment leasing and finance association” (ELFA)
bo‘lib, u o‘z tarkibida 575 dan ziyod kompaniyani birlashtirgan.“ELFA” muntazam
ravishda “Monthly Leasing and Finance Index” (MLFI-25) nomini olgan har oylik
lizing va moliya bozorlari yakuniga bag‘ishlangan ma’lumotlarni e’lon qilib boradi.
Shunga ko‘ra kuzatuv tahlili ostidagi kompaniyalarning lizing bozoridagi ulushi 2012
yilning noyabr holatiga ko‘ra 6,4 mlrd. AQSH dollarini tashkil qilgan bo‘lib bu
borada o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 3 foizga o‘sish kuzatilgan. “ELFA”ning
a’zolari tomonidan bugungi kunda kompyuter, tibbiyot, qishloq xo‘jalik, qurilish,
92
https://cyberleninka.ru/article/n/trends-of-international-lease-market-developing.
143
133
95
88
46
30
28
26
22
21
21
0
20
40
60
80
100
120
140
160
213
tog‘-kon sanoat texnikalari, shaxsiy va yo‘lovchi tashuvchi samolyotlar, vagonlar,
yuk tashuvchi va yengil avtomobillar, yirik kemalar va konteynerlar lizingga taqdim
etiladi. AQShda lizingning jadal rivojlanishidagi muhim sabablardan biri
investitsiyalarga nisbatan beriladigan soliq imtiyozlari hisoblanadi. Jumladan, yangi
investitsiyalar yig‘indisining 10 foizgacha bo‘lgan qismi soliq yig‘indisidan chiqarib
tashlanadi. Masalan, asbob-uskunalar sotib olish harajatlari 100 ming dollar deylik,
soliq imtiyozi 10 foiz, soliq yig‘indisidan 10 ming dollar chiqarib tashlanadi. Lizing
shartnomasida soliq imtiyozi Moliya vazirligining ichki daromadlari boshqarmasi
tomonidan ijara uchun o‘rnatgan qoidalarga mos kelgan holdagina qo‘llaniladi.
Bugungi kunda Germaniyada ko‘plab lizing kompaniyalarini ko‘rish mumkin.
Shulardan taxminan 200 tasi “Bundesverband Deutscher Leasing Unternehmen”
(BDL) nemis lizing assotsiatsiyasi tarkibiga kiradi. Lizing Germaniyada investitsiya
mexanizimini harakatga keltiruvchi asosiy omillardan biri bo‘lib yillik
investitsiyalarning beshdan bir qismi lizing asosida amalga oshiriladi. 2011 yil
Germaniyada amalga oshirilgan lizing hajmi 49,1 mlrd. yevroni tashkil qilgan bo‘lsa
bu ko‘rsatkich 2012 yilda 49,3 mlrd. Yevroga teng bo‘lgan. Texnika vositalariga
kiritilayotgan mahalliy investitsiyalarning 22,7 foizi, xorijiy investitsiyalarning 53
foiz qismi lizing asosida amalga oshirilgan. Bugungi kunda Germaniya lizing
bozorining 90 foiz qismi to‘laligicha “Bundesverband Deutscher Leasing
Unternehmen” (BDL) ishtirokida kechadi. Germaniya lizing bozorida amalga
oshirilgan lizing operatsiyalarning tarkibiga etibor qaratadigan bo‘lsa u yerda yirik
havo kemalaridan tortib oddiy avtomobillargacha ko‘rish mumkin. Germaniya lizing
operatsiyalari tarkibida eni yirik ulishga ega bo‘lgan mahsulot bu yengil va tijorat
avtomobillari bo‘lib ular jami lizing portfelining 68,6 foizini tashkil etadi.
Buyuk Britaniyada lizing nisbatan kech, ya’ni 1970 yildan keyingina keng
ko‘lamda rivojlandi. 1981 yildan 1986 yilgacha hukumat korporatsiyalardan
olinadigan soliq miqdori 52 foizdan 35 foizga pasaygan. Shu vaqtgacha qo‘llab
kelingan 100 foizli soliq imtiyozi (bu imtiyoz birinchi yilga nisbatan qo‘llanilardi) 25
foizli imtiyoz bilan almashtirildi. Korporatsiyalardan olinadigan soliq stavkasi
pasaytirilishi bilan lizingga nisbatan qo‘llaniladigan soliq imtiyozining ham
ahamiyati pasaydi. Bu esa lizing va uskunalar sotib olish qiymatining pasayishiga
olib keladi. Hozirgi kunda ham soliq imtiyozlarining ma’lum qismi saqlanib qolgan.
Masalan, birinchi yili ijara to‘lovlari soliqqa tortilmaydi. Bugungi kunda Buyuk
Britaniyada yetakchi lizing uyushmasi bu “Finance & Leasing Association” (FLA)
bo‘lib, 2012 yil holatiga ko‘ra uning asosiy a’zolari soni 112 tani tashkil qilgan bo‘lsa
ularga xizmat ko‘rsatuvchi a’zolarning soni 83 taga yetgan. 2011 yilda FLA a’zolari
tomonidan 72,1 mlrd. funt stirlingga teng miqdorda lizing ajratilgan. FLA a’zolari
tarkibiga banklar, qurilish uyushmalari, lizing kompaniyalari, moliya uylari kiradi,
ular moliyaviy lizing, operativ lizing, ko‘chmas mulk ijarasi va savdosi, turli kreditlar
ajratish kabi xizmatlarni tagqdim etishadi. FLA a’zolari tomonidan 2011 yil
oktyabrdan 2012 yil oktyabrgacha bo‘lgan muddat ichida amalga oshirilgan lizing
hajmi 20 mln. funt sterlingdan oshgan.
214
Do'stlaringiz bilan baham: |
