Ўзбекистoн республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Mon père travaille á l’usine. Oú travaille-t-il ton père
?(
Менинг отам завода 
ишлайди. Сенинг отанг қаерда ишлайди?
) 
Тўгри жавоб
:
Mon père travaille á la fabrique
. (
Менинг отам фабрикада 
ишлайди
)
. 
№1-Б 
Саволни диққат билан эшит ва «l’usine» сўзи ўрнига «la fabrique» сўзини қўйиб, 
тасдиқ формада жавоб бер. 
Mon père travaille á l’usine. Oú travaille-t-il ton père? 
Ўқитувчи ҳар бир коммуникатив топшириқни бажаришда А ва Б 
ўқувчиларнинг вазифасини тушунтиради, саволни қандай оҳангда 
гапиришни, гапириш жараёнида қандай аудио-визуал ва экстралингвистик 
воситалардан фойдаланишни, қандай нутқий ҳаракатларни бажаришни 
кўрсатади ва жумлаларни А ва Б гуруҳ ўқувчилар билан бир неча бор 
такрорлаб, унинг талаффузини ўргатади. Шундан сўнг, у 3 минут вақт 
белгилаб, микродиалогни мустаҳкамлаш бошланганлигини айтади. Бу 
жараёнда ўқувчилар жуфтликлари карточкалардаги савол ва жавобни 30 
мароталаб такрорлаш орқали ўзлаштиришга киришадилар. Ўқитувчи бу 
жараёнда жуфтликлар оралаб юриб, уларнинг талаффузида, нутқий 
ҳаракатлардида йўл қуйилган хато ва камчиликларни тўғрилайди, лозим 
топса, жуфтликлар бажараётган вазифаларни алмаштиради. Микродиалог 15-
20 марта такрорлангач, жумлалар хотирага ўрнашиб қолади ва ишни 
карточкаларга қарамасдан давом эттириш мумкин. 
Ўқитувчи ҳар бир жуфтлик томонидан белгиланган вақтда берилган 
коммуникатив топшириқ ўзлаштирилганлигига ишонч ҳосил қилгач, 
навбатдаги топширикни бажариш йўлларини тушунтиради, кўрсатади ва 
бундай иш барча 10 та коммуникатив топшириқ буйича такрорланади. 
Дарсинг бундай босқичига одатда энг кўп вақт, яъни умумий вақтнинг 
60% ажратилади. Бу 45 минутлик машғулотларда 28-30 дақиқани , 80 
минутлик машғулотларда 48-50 дақиқани ташкил қилади. 
Коммуникатив топшириқлар орқали ўқувчиларнинг ўқув фаолиятини 
ташкил қилиш ва бошқариш анъанавий ўқитиш методикасидан фарқли 
улароқ ўқув материалининг талаффузини, янги лексикасини, грамматик 
материалини, эшитиб ва ўқиб тушуниладиган матнларини, фикрни ёзма 
баён қилиш усулларини мулоқот жараёнида комплекс ўзлаштиришни кўзда 
тутилади. Яъни, ўқувчи коммуникатив топшириқни бажаришни машқ 
қилаётган жараёнидаёқ ундаги лексик бирликларнинг талаффузини, 
англатган 
маъносини, 
грамматик-синтактик 
тузилишини, 
жумла 
тузилишидаги ўзига хосликларни эгаллаб олади.
Шундай қилиб, коммуникатив ёндашув анъанавий ўқитиш методикасида 
шаклланган ўқув материалини тушунтириш, мустаҳкамлаш ва назорат ва 
баҳолаш каби бир қолипга солинган усуллардан фарқли ўлароқ, таълимни 

---

31 
ўқувчиларни мулоқотга ўргатишдан бошлайди.Фонетик, лексик, грамматик 
қоидаларнинг энг охирида ўргатилиши -ўзлаштирилган нутқ материалининг 
мустаҳкамловчи воситаси вазифасини бажаради. 
Нутқ вазиятларига асосланган коммуникатив топшириқлар орқали 
мулоқатга ўргатиш беш босқичда ташкил қилинади: 
1.