Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти халқаро молиявий ҳисобот стандартлари

Амортизация – бу номоддий активларнинг амортизацияланадиган қийматини фойдали хизматнинг бутун муддатига систематик тақсимлашдир.
Актив – бу ресурс:
а) қайсики корхона томонидан ўтган ҳодисалар натижасида назорат қилинади;
б) ундан корхона келгусида иқтисодий наф олиши кутилади.
Номоддий активлар бу – идентификацияланган номонетар (пул эмас), жисмоний шаклга эга бўлмаган актив бўлиб, ишлаб чиқариш ёки товар ва хизматларни тақдим этиш, бошқаларга ижарага топшириш ёки маъмурий мақсадларда фойдаланиш учун тутиб турилади.
Баланс қиймати – активнинг ҳар қандай жамғарилган амортизация ва бундай активларнинг қадрсизланишидан жамғарилган ҳар қандай зарар чегирилгандан кейин молиявий ҳолат тўғрисидаги ҳисоботда тан олинадиган суммаси.
Амортизацияланадиган миқдор – қолдиқ қиймати чегирилган актив қиймати ёки таннархни алмаштирадиган бошқа сумма.
Ишланма – тижорат ишлаб чиқариш ёки фойдаланиш бошлангунга қадар янги ёки салмоқли яхшиланган материал, қурилма, маҳсулот, жараён, тизим ёки хизматлар ишлаб чиқаришни режалаштириш ёки лойиҳалашда тадқиқот натижалари ёки бошқа билимларнинг қўлланилишидир.
Қадрсизланишдан кўрилган зарар – активнинг баланс қийматининг унинг қопланадиган миқдоридан ортган қисмидир.
Тадқиқот – янги илмий ва техник билимлар олиш мақсадида ўтказиладиган оригинал режали изланишлардир.
Номоддий активларнинг қолдиқ қиймати – корхона вақтнинг ҳозирги моментида ушбу актив фойдали хизмат муддатининг охиридаги ёшига ва ҳолатига етиб келганда активни чиқариш билан боғлиқ харажатлар чегирилгандан кейин активни чиқаришдан олинадиган олдиндан ҳисобланган сумма.
Фойдали хизмат муддати бу –
а) вақт даври бўлиб, унинг давомида актив корхона томонидан фойдаланиши учун амалда мавжуд бўлади; ёки
б) активдан фойдаланишдан корхонанинг олиши кутилаётган маҳсулот бирлиги ёки шунга ўхшаш анологик бирликлар.
Корхоналар номоддий активлари, жумладан, илмий ва техник билим, янги жараёнларни лойиҳалаш ва жорий этиш, ёки тизим, лицензия, интеллектуал мулк, бозор тўғрисидаги билим ва товар белгиларини (шу жумладан, фирмали номланиши ва наширлик ҳуқуқини) харид қилиш, яратиш, хизматлар кўрсатиш ёки яхшилаш (техник имкониятларни ошириш)да ресурслар сарфлайди ёки ўзига мажбуриятларни олади. Ушбу категорияга кирувчи моддаларнинг кенг тарқалган турларига компьютер дастурий таъминоти, патентлар, муаллифлик ҳуқуқи, кинофильмлар, мижозлар рўйхати, ипотекага хизмат қилиш ҳуқуқи, балиқ овига лицензия, импорт квоталари, франшизлар, мижозлар ва ташкилотлар билан муносабатлар, мижозлар содиқлиги, бозор ҳиссаси, тайёрлов ҳуқуқларини киритиш мумкин.
Хорижий адабиётларда (Т.П. Едмондс, Р.Н. Энтони, К.Д. Ларсон ва бошқалар) номоддий активларни икки гуруҳга ажратишади: (1) идентификацияланадиган, яъни хизмат қилиш муддатини аниқ белгилаш имкони бўлган активлар. Буларга патентлар, лицензиялар, мулклардан фойдаланиш ҳуқуқи ва бошқалар киритилган. Бу турдаги активларнинг ўзига хос хусусияти уларнинг индивидуалигидир; (2) идентификацияланмайдиган, яъни, хизмат қилиш муддатини аниқ белгилаш қийин бўлган активлар. Буларга гудвил, фирмани очишдаги ташкилий харажатлар киритилган. Бу турдаги активлар фақат корхона билан бирга сотилиши мумкин.
Стандартда активнинг идентификацияланиши мезонлари белгилаб берилган:

• 
  Ажратиладиган бўлиши (компаниядан ажратилган ва сотилган, узатилган, ижарага топширилган ёки алмаштирилган);
  
•