Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

Ўқув услубий
бошқарма бошлиғи доц. Б.С.Алиқулов


Кириш
Координцион бирикмалар кимёси фани кимёвий элементлар ва улар бирималарининг тузилиши, хоссалари ҳақидаги фан бўлиб ўз олдига талабаларга кимёвий элементлар хоссаларини даврий қонун ва даврий система асосида модда тузилишининг ҳозирги замон маълумоларига суянган ҳолда назарий кимё тушунчаларини қўллаб тушунтиришдан иборат. Унинг мақсади олинган назарий билимлар асосида кимёвий элементлар ва улар бирикмаларининг хоссаларини башорат қила билишга, янги хоссаларга эга бўлган моддаларни синтез қилишни башорат қилиш кўникмасини ҳосил қилдиришдан иборатдир.
Ўқув фанининг мақсади ва вазифалари
Фанни ўқитишдан мақсад - кимё йўналиши бўйича таълим олаётган талабаларга комплекс бирикмалар кимёсининг асосий қонун ва қоидаларини чуқур ва изчил тушунтиришдан иборатдир. Жумладан, координацион (комплекс) бирикмаларни оддий бирикмалардан фарқланишини, уларнинг асосий кимёвий хоссаларини тушунтиришда координацион назариянинг аҳамияти, комплекс ҳосил қилиш ва лигандлар ўртасидаги кимёвий боғларни табиатини аниқлашда замонавий физикавий тадқиқотлардан фойдаланишни аҳамияти, координацион бирикмалар иштирокида борадиган жараёнларнинг механизмларини ва координацияга учраган лигандларнинг реакцион қобилиятини ўзгариши, металларни бир-биридан ажратиб олиш (гидрометаллургия) жараёни, уларни аниқлаш ва ўта тозалаш ва бошқалар.
Фанинг вазифаси - фанни ўқитиш давомида қуйидаги асосий мавзулар кенг ёритилади, жумладан: комплекс бирикмалар тўғрисидаги тарихий маълумотлар, координацион назариянинг асосий ҳолатлари, координацион бирикмаларнинг турлари, уларнинг номланиши, комплекс бирикмаларда изомерия турлари, комплекс бирикмаларда кимёвий боғланиш табиати, комплекс бирикмаларнинг эритмадаги мувозанатлари, координацион қобиғидаги лигандларнинг ўзаро таъсирлашуви, транс- ва цис- таъсирлашув қонуниятлари, координацион бирикмаларнинг кислота-асослик хоссалари ва уларнинг оксидланиш-қайтарилиш реакциялари, лигандларнинг координацион қобиғида кетадиган реакциялар ҳақида ва координацион бирикмаларнинг қўлланиш соҳалари ҳақида маълумотлар беришдан иборат.