Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Тушунтириш хати бу баланс ҳисоботининг айрим моддаларида 
келтирилган суммаларини асослаш, масалан ТМЗ лар қайси усулда 
баҳоланганлиги. 
Изоҳ – фақат изоҳ талаб қиладиган моддалар бўйича берилади. Масалан, 
сотиб олинган хусусий акциялар сони. 
Тафсилотнома (расшифровка), одатда, баланс ҳисоботининг у ѐки бу 
моддасига киритилган суммаларнинг очиб берилиши. Тафсилотномалар 
(расшифровкалар), одатда, жадвал кўринишида бўлади. Масалан, балансда 
келтирилган дебиторлик ва кредиторлик қарзлари суммалари жадвал 
кўринишида корхоналар бўйича вужудга келган саналари бўйича келтирилади. 
Контур моддалар – бу асосий счѐтларда акс эттирилган суммани 
камайтирилишига олиб борувчи моддаларга тегишли эканлигини изоҳлаб 
бериш. 
Халқаро амалиѐтда баланс ҳисоботига иловаларда қуйидаги ахборотлар 
очиб берилади:
1. Чикаришга рухсат берган акциялар сони. 
2. Чиқарилган акциялар. 
3. Тўлиқ сотилган акциялар сони. 
4. Акциянинг номинал қиймати. 
5. Муомаладаги акциялар сони. 
6. Дивиденд ҳисоблаш реестрига киритилган акциялар сони. 
7. Акцияларга ажратилган дивидендлар суммаси. 
8. Шўъба, қарам жамиятларга киритилган акциялар сони. 
9. Шартномалар бўйича резервга олинган акциялар сони ва бошқалар. 

---

218 
2. МОЛИЯВИЙ НАТИЖАЛАР ТЎҒРИСИДА ҲИСОБОТНИНГ 
МУҲИМ МОДДАЛАРИНИ ОЧИБ БЕРИШ ВА ИЗОҲ ТАЛАБ 
ҚИЛАДИГАН АХБОРОТЛАРНИ АКС ЭТТИРИШ ТАРТИБИ 
 
Халқаро амалиѐтда қўлланилаѐтган «Фойда ва зарарлар тўғрисида 
ҳисобот» ҳамда бизнинг мамлакатимизда қўлланилаѐтган «Молиявий 
натижалар тўғрисида ҳисобот» айрим изоҳ талаб қиладиган маълумотларни ўз 
ичига олади. Бундай маълумотлар сирасига қуйидагилар киради: 
1.ТМЗ қийматини уларнинг соф сотиш қийматига етказиш бўйича 
кўрилган зарарлар. 
2.Асосий воситалар ва номоддий активларни ҳисобдан чиқариш бўйича 
кўрилган зарарлар. 
3.Дебиторлик ва кредиторлик қарзларни қайта баҳоланишидан кўрилган 
даромад ва харажатлар. 
4.Инвестицияларнинг чиқиб кетишидан кўрилган даромад ва харажатлар. 
5.Тугатилаѐтган фаолиятнинг молиявий натижаси ва фойда солиғига 
таъсири. 
6.Суд жараѐнидаги жараѐнларнинг молиявий натижалар кўрсаткичларига 
таъсири. 
7. Фавқулотдаги фойда ва зарарлар. 
Халқаро амалиѐтда қўлланилаѐтган «Фойда ва зарарлар тўғрисида 
ҳисобот» ҳамда бизнинг мамлакатимизда қўлланилаѐтган «Молиявий 
натижалар тўғрисида ҳисобот» айрим изоҳ талаб қиладиган маълумотлар 
қўйидаги усуллар асосида очиб берилади: (1) тушунтириш хати; (2) изоҳ; (3) 
тафсилотнома (расшифровка). 
Тушунтириш хати - бу фойда ва зарарлар тўғрисида ҳисоботнинг айрим 
моддаларида келтирилган суммаларини асослаш, масалан тугатилаѐтган 
фаолият, унинг молиявий натижаси, жами соф фойдага ва 1 та акцияга тўғри 
келувчи фойдага таъсири. 
Изоҳ – фақат изоҳ талаб қиладиган моддалар бўйича берилади. Масалан, 
фавқулотдаги фойда ва зарарлар, акциялар, облигацияларни қўшимча чиқариш, 
уларни қайта баҳолаш натижалари.