Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

С
А2))
500 
2 
Йил бошига соф актив суммаси (
С
А1))
400 
3.
Соф актив суммасида ўзгариш, (+,-) (1қатор-2қатор) 
100 
4 
Соф 
фойданинг 
ишлатилган 
қисми 
(ҳисобланган 
дивидендлар, ўтган даврлар учун қўшимча ҳисобланган 
солиқлар, тўловлар ва бошқалар) (Итф) 
90 
5 
Устав капиталидаги ўзгаришлар (+
↓УК ) (-↑УК)
50 
6 
Ҳисобот даври соф фойдаси (3+4 ± 5)
140 
 
Кўриниб турибдики, соф фойдани аниқлашнинг «Капиталдаги ўзгариш» 
ѐки «Капитални қўллаб-қувватлаш» методи «Баланс ҳисоботи»да соф 
активларнинг ўзгаришига, шунингдек ҳисобот даврида олинган ва «Фойда ва 
зарарлар тўғрисида ҳисобот» ҳамда «Ҳисобот давр фойдасининг ишлатилиши 
тўғрисида ҳисобот»ни ўзаро боғлиқлигини ифодаловчи метод ҳисобланади. 
Бундай боғлиқликнинг мавжулиги бевосита юқорида номлари зикр этилган 
ҳисобот шаклларини тўғри тузилганлигидан ҳам дарак беради. Айнан шу соф 
фойдани аниқлашнинг «Хикс методи»нинг асосий афзаллиги ҳамда ўта 
муҳимлигини ҳам ифодалайди. Шунинг билан бирга бу метод, кўриниб 
турибдики, соф фойдани топишда асосий ролни ўйновчи даромадлар, 
харажатлар ва солиқлар тўғрисидаги ахборотларни ўзаро узвий боғлиқ 
эканлигини акс эттирмайди. Холбуки, соф фойда суммаси бевосита олинган 
даромадларга, қилинган сарф харажатларга ва ҳисобланган (тўланган) 

---

191 
солиқларга бевосита боғлиқдир. Айнан шулар «Хикс методи»нинг 
камчиликлари бўлиб ҳисобланади. 
Соф фойдани аниқлашнинг операцион методи. Ушбу метод «Хикс 
методи»дан фарқли ўлароқ соф фойдани топишда даромадлар, харажатлар, 
солиқлар, ҳисобот йилнинг фойдасини ишлатилганлиги тўғрисидаги 
ахборотларга бевосита асосланган метод ҳисобланади. Ушбу методга кўра 
корхонанинг ҳисобот давридаги тақсимланмаган соф фойдаси қуйидагича 
топилади: