Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар

 
ДЕМОГРАФИК МУАММОЛАР 
Маьлумки инсоният тарихи, инсоннинг Ерга атроф муҳитга бўлган 
муносабатлари тарихидан иборатдир. Миллион йиллар давомида юзага келган 
биологик системасининг ўзгаришига фақат инсонлар сабаб бўлган, эндиликда 
унинг ҳаѐт мамоти ўзи эгаллаган табиат ва ўзи яратган жамият ўртасидаги 
турғунлик муносабатини ўрнатишга боғлиқдир. 
Акс ҳолда инсон яратган цивилизация унинг салбий фаолияти натижасида 
нобуд бўлади.
Инсон демографияси ва унинг ўзгариши қуйидагича бўлган: Тошкўмир 
даврида иқлим омилларининг оғирлиги, озуқанинг етишмаслиги , катта ва 
йиртқич ҳайвонларнинг хавфи, турли хил касалликлар, эпидемиялар шу 
даврдаги инсон умрининг қисқалигига сабаб бўлган.
Маьлумотларга кўра шу вақтда неандерталлар 30- йил яшаган.
Мезолит даврида, тахминан бундан 300- минг йиллар аввал инсонлар сони 
1млн. га етади.Улар Евроосиѐ ҳудудларида ящайди. Полеолит даврининг 
охирида, бундан 25- минг йилларча аввал неандерталлар ва кроманьонлар бир 
вақтда яшаганлар, улранинг сони 3- млндан ортган. 
Неолит даврида биринчи демографик ўсиш кузатилади, инсонлар ўтроқ
яшашга ўрганади, уй – жой қуради, қўлга кўплаб ҳайвонлар ўргатилади, 
ўсимликларни маданийлаштиради, уларнинг ҳаѐт фаолиятлари яхшиланади. 
Бизнинг эрамиздан 8 минг йиллар аввал дунѐдаги одамлар сони 5 
миллион атрофида, бизнинг санамиз бошлангунга қадар аҳоли сони 130- 
миллионга етади. Шундан 16- аср ўтгандан кейин бу сон 500 млн га 
кўтарилади. 
Бу сон 1850 йили 1 млрд.га етиши учун инсониятга 250 йил ривожланиш 
керак бўлган. Дунѐда инсонлар сони 1930 йили 2 млрд, 1960 йили – 3- млрд, 
198/6 йили 5 млрд, кириб келган XXI аср сайѐрамиз аҳолисининг 6 млрд. дан 
ошган ва инсоннинг моддий ва маънавий талабларининг тўлароқ қондириши 
билан тавсифланади. Герантологларнинг маълумотларига кўра инсоннинг 

---

52 
ўртача умри 1950 йилда 46 ѐшни ташкил қилган бўлса, XX асрининг охирига 
келиб 66 ѐшга етди. 
Инсоният ҳозирги даврга келиб ўзининг интеллектуал ва жисмоний 
имкониятларини тўлароқ ишга солиб, фан ютуқларидан самарали фойдаланиб, 
ўз эҳтиѐжини ҳар томонлама тўлароқ қондириш, саломатлиги учун фаол 
курашиш, самарали меҳнат қилиш ва ўз авлодига нисбатан ғамхўрликни 
кучайтиришга эришди. Шу билан бирга янги XXI аср экологик муаммонинг 
глобаллашуви билан тавсифланади. 
2050 йили 12-13 млрд аҳоли яшайди. 
Ер юзида аҳоли сонинингўсиши билан уларнинг табиий муҳитга салбий 
таьсири, муҳитнинг ифлосланиши ортиб боради, табиий ресурслар 
(бойликлар)кўплаб сарфланади, ифлос бўлади, инсон саломатлигига турли 
хавфлар туғилади.