Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

Намунавий мавзулар режаси.

№	Бўлим ва мавзулар номи	Аудиториядаги ўқув юкламаси, соатларда						Мустақил иш
		Жами	Назарий машғулот	Амалий машғулот	Лаборатория шлари	Семинарлар	Курс иши
	Кириш	2	2
1	Автомобилларнинг тузилиши, таснифи, техникавий тавсифи ва асосий агрегатлари	2		2
2	Двигателнинг умумий тузилиши	2		2
3	Двигателнинг иш жараёнлари ва цикллар	4		4
4	Кривошип–шатун механизми	2		2
5	Газ тақсимлаш механизми	2		2
6	Совитиш тизими	4		4
7	Мойлаш тизими	4		4
8	Карбюраторли двигателнинг таъминлаш тизими	6		6
9	Газ баллонли двигателнинг таъминлаш тизими	2		2
10	Дизель двигателнинг таъминлаш тизими	6		6
11	Инжекторли двигателларнинг замонавий ёнилғи пуркаш тизиими	6		6
12	Электр жиҳозлар тизими	6		6
13	Ўт олдириш тизими	6		6
14	Электр ўт олдириш тизими	4		4
15	Назорат-ўлчов асбоблари	2		2
16	Ёритиш ва овоз сигнализацияси тизими.	2		2
17	Борт электр тармоқлари. Қўшимча жиҳозлари	2		2
18	Трансмиссиянинг умумий тузилиши	2		2
19	Ишлашиш механизми	4		4
20	Узатмалар қутиси	6		6
21	Кардан узатмалар	6		6
22	Кўприклар	6		6
23	Рама	4		4
24	Осмалар	6		6
25	Ғидирак ва шиналар	2		2
26	Кузов ва кабиналар	4		4
27	Руль бошқармаси	6		6
28	Тормоз тизими	6		6
29	Автомобилнинг қўшимча жиҳозлари	4		4
	Жами	120	2	118				57

Фаннинг мазмуни
Мутахассис тайёрлашда «Автомобил тузилиши» фанининг ўрни ва аҳамияти. Автомобил транспортининг иқтисоддаги аҳамияти. Ватанимизда ишлаб чиқариладиган замонавий автомобилларнинг қисқача тавсифи. Автомобилларнинг бўлажак турлари. Автомобил ва тиркамаларнинг эксплуатацион хусусиятлари ҳақида умумий маълумотлар.
1-мавзу. Автомобилларнинг тузилиши, таснифи, техникавий тавсифи ва асосий агрегатлари
Автомобил ҳақида умумий маълумотлар. Автомобилларнинг иқтисодда тутган роли ва аҳамияти. Автомобил ва автомобилсозликнинг ривожланиш босқичлари ва истиқболлари. Автомобилларнинг таснифи. Автомобил моделлари ҳақида асосий маълумот ва уларнинг техникавий тавсифи. Автомобилнинг умумий тузилиши.
2-мавзу. Двигателнинг умумий тузилиши
«Двигател» тушунчаси. Двигателнинг вазифаси ва турлари. Двигателнинг механизмлари ва тизими. Ички ёнув двигателининг ишлаш тартиби. Асосий тушунча ва параметрларини аниқлаш. Юқори ва пастки чекка нуқталар, кривошип радиуси, поршень йўли, ёниш камерасининг ҳажми, цилиндрининг ишчи ҳажми, цилиндрнинг тўла ҳажми, сиқиш даражаси.
3-мавзу. Двигателнинг иш жараёнлари ва цикллар
Иш жараёни, ишчи цикл, такт, тўрт тактли, икки тактли двигател тушунчаларини аниқлаш. Тўрт тактли карбоюраторли ва дизель двигателларнинг иш цикллари. Газ ва дизель двигателларига нисбатан карбюраторли двигателнинг камчиликлари: кўп цилиндрли автомобил двигателлари. Цилиндраларнинг блокда ўзаро жойлашув схемалари. Кўп цилиндрли двигателларнинг ишлаш тартиблари ҳақида тушунча. Қаторли ва М симон цилиндрли тўрт тактли автомобил двигателларнинг ишлаш тартиби. Тактларнинг алмашиш жадвали.
4-мавзу. Кривошип–шатун механизми
Кривошип-шатун механизмининг вазифаси. Унинг деталлари. Цилиндрлар блоки, каллаги, шатун-поршень гуруҳи, тирсакли вал, подшипниклар, маховик, картернинг вазифалари ва тузилиши. Двигател ишончилигини ва узоқ ишловчанлигини оширувчи конструктив ва технологик тадбирлар. Деталлар материаллари. Двигателни рамага маҳкамлаш усуллари.
5-мавзу. Газ тақсимлаш механизми
Механизм вазифаси ва турлари. Қисмларнинг тузилиши ва материаллари. Клапанлари пастда ва юқорида жойлашган механизмлар. Қисмларнинг ўзаро таъсири. Бу механизмларнинг афзалликлари ва камчиликлари. Тақсимлаш вали, тўртгичлар, клапанларнинг конструктив ва технологик кўрсаткичлари. Механизмдаги иссиқлик оралиғи. Газ тақсимлаш фазалари. Уларнинг двигатель ишига таъсири.

6-мавзу. Совитиш тизими
Тизимнинг вазифаси, турлари. Ўта совутиш ва етарли совутмасликини двигатель ишига таъсири. Суюқлик билан совутиш тизимининг умумий тузилиши ва ишлаш тартиби. Совутиш тизими қисмларининг вазифаси ва тузилиши. Двигател иссиқлик режими доимийлигининг аҳамияти ва бу доимийликни ушлаб туриш усуллари. Двигателни юргизиш олдидан қиздириш. Ҳаво билан совутиш тизимининг тузилиши ва ишлаш тартиби. Ҳаво ва суюқлик билан совутиш тизимларининг афзалликлари ва камчиликлари.
7-мавзу. Мойлаш тизими
Тизимнинг вазифаси, умумий тузилиши ва ишлаш тартиби. Қўлланиладиган мойлар. Ишқаланувчи юзаларга мойни юбориш усуллари. Мойлаш тизими қисмларнинг вазифалари, тузилиши ва ишлаш тартиби. Двигателнинг ишончли ва узоқ муддат ишлаш тартибида майин фильтрлашнинг аҳамияти. Турли фильтраларнинг фильтрлаш сифатини ва фильтрлашнинг доимийлигини таққослаш. Двигател картерини шамоллатиш. Шамоллатиш тизимларининг турлари ва вазифалари, уларнинг тузилиши ва ишлаш тартиби. Шамоллатиш тизимининг атроф-муҳитта таъсири.
8-мавзу. Карбюраторли двигателнинг таъминлаш тизими
Тизимнинг вазифаси. Тизимнинг умумий тузилиши ва ишлаш тартиби. Тушунчаларни аниқлаш: ёнувчи аралашма, ишчи аралашма, аралашманинг алангаланиш чегаралари. Оддий карбюратор, унинг схемаси ва ишлаш тартиби. Двигатель ҳар хил иш режимида ишлаганда ёнувчи аралашма таркибига бўлган талаблар. Оддий карбюраторга қўйиладиган талаблар. Асосий дозаловчи тизим, унинг вазифаси, ўрганилаётган карбюратор тизимлари турлари, уларнинг схемалари ва ишлаш тартиби. Карбюраторнинг ёрдамчи қурилмалари, уларнинг схемалари ва ишлаш тартиби.
Ўрганиладиган автомобиллар карбюраторининг тузилиши ва ишлаш тартиби.
Тирсакли ва айланишини чеклаш: ўрганиладиган карбюратор чеклагичларининг турлари, уларнинг тузилиши ва ишлаш тартиби. Карбюраторни бошқариш. Карбюраторнинг двигатель тежамли ишлаш тартибига таъсири. Ҳаво фильтри. Двигателнинг узоқ ишлашига ҳавонинг ифлослик даражасининг таъсири. Ўрганиладиган автомобиллар ҳаво тозалагичларининг тузилиш ва ишлаш тартиби.
Овоз-сўндиргич.
Ёқилғини узатиш ва ёниб бўлган газларни чиқариш қисмларининг тузилиши ва ишлаш тартиби. Ёнувчи аралашмани қиздириш қурилмаси. Ишланган газлар таркибининг атроф-муҳит муҳофазасига таъсири ва уни камайтириш йўллари. Катализаторли нейтрализаторнинг умумий тузилиши ва ишлаш тартиби.

9-мавзу. Газ баллонли двигателнинг таъминлаш тизими
Сиқилган ва суюлтирилган газ баллон қурилмасининг умумий тузилиши ва ишлаш тартиби. Газ баллонли автомобил двигателлари учун ёқилғилар. Автомобил двигателларида газ ёқилғисидан фойдаланишнинг мақсадга мувофиқлиги, газ баллон жиҳозлари ва арматураларининг вазифалари, тузилиши ва ишлаш тартиби. Двигател газда ўт олдириш ва ёнғиндан эҳтиёт қилиш чоралари.