|
4
М У Н Д А Р И Ж А
Малака иши боблари ва параграфлари
Бети
Кириш
6
I-БОБ
Суицидал хулқ шаклланиши ижтимоий-
психологик муаммо сифатида
8
1.1.
Суицидал тушунчаси ва суицидал хулқ-атвор ҳақида
маълумот бериш
8
1.2.
Суицидал хулқ намоён этилишини тадқиқ услубини
ёритиш.
14
II-БОБ Психологик
хизмат
ходимининг
суицидал
уринишларга
мойилликни
даражаларининг
психологик асослари
18
2.1.
Психологик хизмат ходимининг суицидал
уринишларга мойилликни аниқлаш методикаларини
ёритиб бериш
18
2.2.
Психологик хизмат ходимларининг суицидентлар
билан амалга ошириладиган психопрофилактик
чора-тадбирлар ҳақида ёритиш.
20
2.3.
Суицидал хулқ – атворли таълим олувчиларнинг
психологик коррекциясини очиб бериш
24
Хулоса
34
Таклифлар
35
Фойдаланилган адабиётлар
36
Интернет сайтлар
36
5
КИРИШ
Бутунжаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, дунёда
ҳар йили бир миллионга яқин ўз жонига суиқасд содир этилиб турар экан,
суицидал хатти-ҳаракатларга уриниш ҳолатлари эса бундан 10-20 баравар
кўплиги рўйхатга олинган. Кейинги 15 йилда ўз жонига суиқасд қилиш
ҳолатлари 13-16 ёшгача таълим олувчилар орасида икки баробардан ортиқ
бўлиб, суицидал хулқ-атворнинг барқарор «ёшариши» тенденцияси
кузатилмоқда. Таълим олувчилик даврига хос суицидал хулқ-атворнинг
асосида таълим-тарбия жараёнидаги нотўғри педагогик-психологик таъсир,
таълим олувчининг шахслилик хусусиятлари ва эмоционал ҳолатларидаги
салбий ўзгаришларга ота-оналар, педагоглар, таълим олувчининг
тенгдошлари томонидан етарли эътибор берилмаслиги сабабли юзага келган
ижтимоий дезадаптация, ижтимоий интеграциянинг пасайиши ва
беқарорлиги ётади.
Президентимиз Ш.М.Мирзиёев “Таълимнинг янги модели жамиятда
мустақил фикрловчи эркин шахснинг шаклланишига олиб келади. Ўзининг
қадр-қимматини англайдиган, иродаси бақувват, иймони бутун, ҳаётда аниқ
мақсадга эга бўлган инсонларни тарбиялаш имконига эга бўламиз” деб
таъкидлаганларидек, тарбия узлуксиз жараён бўлиб, инсон дунёга келишидан
бошлаб, то умрининг охиригача давом этиб боради. Бу жараён давомида
атроф-муҳитдаги воқеа-ҳодисаларнинг шахсга салбий ёки ижобий акс таъсир
этиши унинг инсоний фазилатлари қай даражада шаклланганлагини
белгилайди. Бугунги кунда таълим соҳаси олдида турган энг долзарб
муаммолардан бири ҳам айнан, шу мақсадга қаратилган бўлиб, келажак
авлодни комил шахс сифатида шаклланишини таъминлашдан иборатдир.
2019 йил 6 сентябрдаги “Профессионал таълим тизимини янада
такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-5812-
6
сон Фармон
1
лари талабларидан келиб чиққан ҳолда таълим муассасалари
фаолиятини сарҳисоб қилиш, ютуқ ва камчиликлардан тўғри хулоса
чикқариш, фақат олдинга интилиш, кўп йиллик истиқболли режалар тузиш ва
уни сидқи дилдан амалга ошириш, таълим жараёнида самарали йўлларни
излаш ва тадбиқ этиш, ўсиб келаётган ёш авлодни маънавий етук инсон
қилиб тарбиялаш ҳар бир раҳбарнинг бевосита бурчидир. Мамлакатимизда
ёш авлод таълим-тарбиясига алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Таъкидлаш жоизки, мамлакатимизда ушбу муаммонинг ўрганилиши
катта илмий-назарий ва илмий-амалий аҳамиятга эгадир.Чунки таълим
олувчиларнинг таълим-тарбиявий ишларига мутасадди ходимларнинг фақат
айримларигина:
а) таълим олувчиларнинг пубертат даври хусусиятлари;
б) руҳий зўриқиш ҳолатлари;
в) таълим олувчилик даврининг депрессияси;
г) катталар билан юзага келадиган ўзаро низоли вазиятлар ва уларни
бартараф этишнинг тарбиявий усул ҳамда воситалари тўғрисида зарур
маълумотга эгадирлар.
Таълим олувчилар ҳам ўзларининг ёш хусусиятлари тўғрисидаги
билимларга,
тенгдошларига
ёрдам
бериш
кўникмаларига
эга
бўлмаганликлари туфайли нохуш вазиятларда ўртоғини ўз жонига суиқасд
қилишдан сақлаб қолишга қодир эмаслар. Ўтказилган тадқиқотлар таҳлили
шуни кўрсатмоқдаки, ўз жонига суиқасд қилиш механизмларининг назарий
ва амалий жиҳатдан етарлича асосланмаганлиги, ушбу ёшдагилар
суицидининг психологик, педагогик профилактикаси, диагностикаси,
коррекцияси амалиётда кенг қўлланилмаётганлиги, таълим олувчилар
суициди ва унинг олдини олиш тўғрисидаги ахборотларнинг етишмаслиги,
улар ўртасида суицидал фаолликни чеклаш ва олдини олиш тарбиявий чора-
1
Ўзбекистон Республикаси президентининг
2019 йил 6 сентябрдаги “Профессионал таълим тизимини янада
такомиллаштиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-5812-сон Фармон
7
тадбирлари етарли натижалар бермаётганлиги мутахассислар, олимлар
томонидан таъкидланмоқда.
Do'stlaringiz bilan baham: |
