Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

 
Маркетинг турлари 
Талаб холати 
Маркетинг 
вазифаси 
Маркетинг тури 
Салбий талаб 
Талаб яратиш 
Конверсион 
маркетинг 
Талаб йўқ 
Талабни 
рағбатлантириш 
Рағбатлантирувчи 
маркетинг 

---

140 
Мумкин бўлган 
маркетинг 
Талабни ошириш 
Ремаркетинг 
Ўзгарувчан талаб 
Талабни 
мувозанатлаш 
Синхромаркетинг 
Тўлиқ талаб 
Талабни қўллаш 
қўлловчи маркетинг 
Ортиқча талаб 
Талабни 
камайтириш 
Демаркетинг 
Мақбул бўлмаган 
талаб 
Талабни тугатиш 
Қаршилик қилувчи 
маркетинг 
Маркетинг стратегияси жамият ва корхона жамоасининг узвий 
манфаатлари ишлаб чиқариш самарадорлиги масалаларини хал 
қилишга хизмат қилиш керак. 
Маркетинг стратегияси босқичларини схема тарзида ифодалаш 
мумкин. 
Маркетинг босқичлари 
 
 
 
 
1-босқич - талаб конъюнктурасини ўрганиш. Корхона бозордаги 
иқтисодий вазиятни ҳар томонлама ўрганади, талаб коньюктурасини, 
шунингдек. Ҳаридор имкониятларини ўрганади. 
2-босқич - бозор сиғимини ўрганади. Корхона кўзда тутилган 
савдо сиқимини аниқлайди. Бу ушбу соҳага капитал сарфлаш учун 
туртки бўлиб хизмат қилади. 
3-босқич - мавжуд бозор шароитида корхона мақсад ва 
имкониятларини аниқлаш. Бозор эхтиёжларини билиш уларни 
Талаб конъ- 
юнктурасини 
ўрганиш
Корхона мақсад ва 
имкониятларини 
аниқлаш
Бозорни тахлил 
этиш 
Маркетинг 
стратегиясини 
ишлаш 
Янги техника ва 
технологияни 
жорий қилиш 
Савдо фаолиятини 
бошқариш 
Бозорга кириб 
бориш. Товар
харакати йўлини 
танлаш 
Реклама ва 
бозорни рағ- 
батлантириш 
Товар ассор- 
тиментини
бошқариш 
Савдодан кейинги хизмат 
кўрсатиш 
Маркетинг фаолиятини 
назорат қилиш 
1 
2 
3
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 

---

141 
корхона имкониятлари билан таққослашга имкон беради. 
4-босқич - маркетинг режа ва стратегиясини ишлаш. Ҳам 
мақсадга эришишнинг умумий стратегияси, ҳам корхона йўналиши ва 
бўлинмалари учун батафсил режа сифатида ишланади. 
5-босқич - лимий-техник ва тажриба конструкторлик ишлари. 4 
та босқичда ривожланиш йўллари белгилангандан сўнг бевосита 
сотиш учун махсулот ишлаб чиқаришга илмий-тақиқот, тажриба ва 
конструкторлик ишлари, технология, ишлаб чиқариш режаси, 
тажриба ишлаб чиқариш ва х.к.га ўтилади. Нихоят, махсулот 
яратилди. 
6-босқич - махсулотни бозорга киритиш. Бунинг энг муҳим 
шарти бозорга чиқишнинг энг мақбул йўлини танлаш билан бирга, 
нарх сиёсатини ҳам белгилашдир. 
7-босқич – реклама. бозорда ўйлаб самарали иш юритмай 
муваффақиятга эришиб бўлмайди. Товар ҳақида ҳаридорларга 
ахборот бериш ва уни сотиб олишга ундаш - мураккаб ва 
маъсулиятли вазифа бўлиб, у билан бир вақтда савдони 
рағбатлантириш ҳақида ҳам ғамхўрлик қилиш керак. 
8-босқич - махсулот ассортиментини бошқариш. Талаб 
ҳаридорнинг ассортимент ўзгаришига талаби ўзгаришини ўрганиш. 
Ассортиментни ўзгартириш, бозорга таклиф этилган дастлабки 
вариантга тўзатиш киритиш. 
9-босқич - савдо фаолиятини бошқариш. Савдо, икни ташиш, 
юкларни қадоқлашга алоҳида эътибор берилади. 
10-босқич - савдодан кейинги хизмат кўрсатиш, истеъмолчига 
сервис хизмати кўрсатиш, товардан фойдаланишда кўмаклашиш. 
11-босқич - маркетинг фаолиятини назорат қилиш. Бутун 
фаолият дастурини назорат қилиш. Охирги босқичнинг тугаши, 
биринчи босқичнинг бошланишини билдиради. 
Маркетинг стратегиясини билиш “маркетингни бошқариш” 
тушунчасига таъриф беришга имкон яратади. Маркетингни 
бошқариш - бу ишлаб чиқариш ва бозорни фойда олиш, савдо 
хажмини ошириш, бозордаги хиссасини ошириш мақсадида 
ҳаридорлар 
билан 
фойдали 
айирбошлашни 
таъминлаш, 
мустахкамлаш мақсадида ўрганиш ва тахлил этишдир. 
Маркетингни бошқариш вазифалари жумласига талаб даражаси, 
вақти ва хусусиятига ташкилот олдида тутган мақсадга эришиш учун 
ёрдам бериш ниятида таъсир этиш ҳам киради. Бошқача қилиб 
айтганда маркетингни бошқариш - бу талабни бошқаришдир. 

---

142 
Хақиқий талаб даражаси исталгандан паст ёки юқори бўлиши 
мумкин. Бундай холат билан маркетинг бўйича бошқарувчи дуч 
келиши мумкин. 
Маркетинг бўйича бошқарувчи - ташкилотнинг маркетинг 
вазиятини тахлил қилиш, белгиланган режаларни амалга оширувчи ва 
назорат вазифаларини амалга оширувчи ходимидир. Бунга савдо 
хизмати бошқарувчиси ва ходимлари, реклама хизмати ходимлари, 
савдони рағбатлантириш бўйича мутахассислар, маркетинг бўйича 
тақиқотчилар, маркетинг бўйича тақиқотчилар, товарлар бўйича 
бошқарувчилар ва нархни ташкил этиш бўйича мутахассислар 
кирадилар.