Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълимнинг

Функционал тузилма
- бошқарув вазифаларининг функционал 
бўғинлар ва раҳбарлар ўртасида тақсимланишига асосланади. У 
бошқарув мураккаблашуви ва ихтисослашув ривожланиши билан 
боғлиқ ҳолда вужудга келган. 
Функционал тузилмада бошқарувчи кўрсатмалар нисбатан 
малакали бўлади, лекин якка бошчилик тамойилига риоя 
қилинмайди. Функционал бўғинлар сони ортиши билан ҳар бир бўғин 
мустақил равишда ҳал этувчи масалалар доираси торайиб боради. 
Муаммонинг моҳияти ҳар бир бўғин ўз масаласини биринчи навбатда 
ҳал қилишдан манфаатдор бўлишида эмас, балки битта ҳам бўғин бу 
масалани етарли даражада асосланган ҳолда ва тўғри ҳал қила 
олмаслиги, ечимлар майдалашиб, тўлиқ бўлмай қолишидадир. Бу 
бошқарувни 
мураккаблаштириб, 
унинг 
самарадорлигини 
камайтиради. 
Чизиқли тузилмани ташкил этиш ва функционал тузилманинг 
камчиликлари қўйма, бириктирилган тузилмалар - чизиқли-штабли, 
чизиқли-функционал ва бошқа тузилмалар вужудга келишига сабаб 
бўлди. 
Чизиқли-штабли тузилмада
чизиқли тузилма асос қилиб 
олинади, лекин бошқарувнинг қуйи бўғинга эга ҳар бир бўғинида 
айрим муҳим муаммолар бўйича штаблар тузилади. Штаблар 
малакали қарорлар тайёрлайдилар, лекин чизиқли тузилма раҳбари 
тасдиқлаб, қуйи даражага юборади. У штаб тавсияларини 

---

85 
координация қилади, мувофиқлаштиради ва натижада бошқарув 
сифати яхшиланади, лекин вазифалар миқдори кўп бўлса. 
Лекин, вазифалар миқдори кўп бўлса, чизиқли тузилма раҳбари 
вазифалари ҳам ортади. Шу сабабли, амалиётда бошқа қўшма 
тузилмалар вужудга келди.
Хулоса 

Бошқариш ташкилий тузилмалари деганда бошқариш бўғини, 
бўғин таркиблари сони, уларни бир-бирига бўйсунуши ўзаро 
боғлиқлиги тушунилади. 

Бошқаришнинг ташкилий тузилмаларидаги оддийлик ва 
тушунарлилик унинг иш қобилияти кафолатидир. 

Миллий хўжаликнинг умумдавлат бошқарув органлари қонун 
чиқарувчи, ижро, суд қисмларига бўлинади. Улар миллий хўжаликни 
кўп сонли тармоқларини бир бутун боғлаб туради. 

Бошқарув ташкилий тузилмалари чизиқли функционал, 
чизиқли-штабли турларига бўлинади. 

Барча бошқарув функциялари бажарилишини таъминловчи энг 
яхши бошқарув аппаратини ташкил этиш бошқарув тузилмаларни 
такомиллаштиришнинг асосий масаласи.