Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

Ишни бажариш учун намуна 
Видеомаълумотларни сатҳ бўйича квантланиши сигнални фазо ва вақт 
параметрларини ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади. 
Квантланиш даражасини белгилаш асосан узатилаѐтган рақамли сигнал
тезлигига қўйиладиган талабларни белгилашда юқори ўринга кўтарилади.
2.1.расм Квантланиш характеристикаси. 

---

IV. АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ МАТЕРИАЛЛАРИ 
156 
Узлуксиз кирувчи катталикларни сатҳ бўйича квантланиши текис ѐки 
нотекси тақсимланган 

Аi, 

i даражадаги квантланиш характеристикалари 
билан белгиланади. Бир ўлчамли сигналнинг квантланиш характеристикаси 
2.1 расмда келтирилган. 
Квантлаш даражаларининг қўшни квадратлари орасидаги масофа 
квантлаш қадами дейилади, чегаралар орасидаги масофа эса квантланиш 
характеристикаси дейилади. Яъни квантланиш даражаси энг яқин интервалга 
яхлитланади. Кирувчи униполяр сигнал характеристикасини қуйидагича 
ѐзиш мумкин: 






n
i
i
кир
i
у
чик
Е
A
Е
1
,
}
{
1
, (2.1) 
бу ерда Екир, Ечиқ – кирувчи ва чиқувчи сигналлар; Аi (i = 1, 2, 3, …, n) – 
кирувчи сигналнинг квантланиш қадамлари; 

i – кирувчи сигнал квантланиш 
чегаралари; 1{*} – қуйидаги шарт бажарилувчи ―бир‖ функция: 






1
.
0
{*}
0
.
0
{*}
{*}
1
учун
учун
. 
Худди шу тарзда биполяр сигнал квантланиш характеристикасини ҳам 
ѐзиш мумкин: 







n
n
i
вх
i
б
чик
Е
A
Е
}
{
1
,
, (2.2) 
Квантланиш сатҳ ва чегараларининг нотекис тақсимланишида (2.2) 
ифода қуйидагича кўриниш олдади:







n
n
вх
б
вых
i
Е
A
Е
}
{
1
,
, (2.3), т.к. Аi = А = const, а 

i = i

. 
Кирувчи сигнал квантланиш чегараси ва чиқувчи сигнал квантланиш 
даражалари максимумларда қуйидаги тенгликлар ѐрдамида аниқланади: 
)
1
2
(
max



n
Е
A
чик
,
)
1
2
(
max




n
E
кир
, (2.4) 
бу ерда 2n – биполяр сигнал квантланиш даражаларининг умумий сони. 
Квантланиш 
характеристикаси 
ўз 
ўрнида 
амплитуда 
характеристикасининг бир тури ҳам ҳисобланади Ечик = F(Екир). 
Квантланиш 
характеристкасидан 
ташқари 
квантланиш 
жараѐнида 
қўлланиладиган кучайтириш коэфффициенти тушунчаси ҳам мавжуд. Бу 
катталик қуйидаги ифода ѐрдамида аниқланади: 

---

IV. АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ МАТЕРИАЛЛАРИ 
157 
Е
Е
Q
кир
чик

, (2.5) 
2.2. расм. Квантланиш жараѐнидаги кучайтириш характеристикалари. 
(2.3) формулани (2.5) ифодага қўйиб қуйидагича қилиб ѐзиб олиш мумкин:
Е
i
Е
A
Q
кир
n
n
кир






}
{
1
, (2.6) 


n
ҳолатида квантланиш тенг тақсимланадиган бўлса Ечик = 
F(Екир) характеристикаси чизиқли кўриниш
const
Qo
Q


олади, 


n
ҳолатининг нотекис тақсимланиш ҳолатида эса ночизиқли 
const
Qo
Q


кўринишга ўтади. 
Квантланиш характеристикаси ва кучайтириш коэффициентлари орасидаги 
боғлиқлик бу – электр занжирлар линиясидаги фаза ва вақт 
характеристикалари орасидаги боғлиқлик теоремасини эслатади.
Квантланиш шовқини 
Сигнални квантланиш даражаси ва чегараларини якуний ҳолатга 
келтиргач, қайта тикланувчи тасвирда канал шовқинлари таъсирида 
ночизиқли бузилишлар характерига эга бўлган квантланиш шовқини ҳосил 
бўлади. Ушбу шовқин даражаси кирувчи сигнал фазовий ва вақт 
параметрларига узвий боғлиқ. Масалан, шовқиннинг юқори босқичларида 
ѐруғлик сигналлари сакрашлар каби ўзгаради ва ортиқча контурлар пайдо 
бўлишига олиб келади.
Квантланиш шовқинини маълум чегаралдарда ўзгартириш мумкин. 
Ушбу шовқин даражасини пасайтириш учун қуйидаги босқичлардан 
фойдаланилади:
1. иложи борича квантлаш қадамини кўпроқ қилиб танлаш К = Кmax; 

---

IV. АМАЛИЙ МАШҒУЛОТ МАТЕРИАЛЛАРИ 
158 
2. ушбу қадамларни ўзгарувчанлигин таъминлаш К = const; 
3. қайта ишланаѐтган сигнал статистик характеристикаларини мос қайта 
ишлаш технологияси ѐрдамида қўллаш; 
4. қўшимча ѐрдамчи сигналлардан (тахминий, детерминланган ѐки 
уларнинг аралашмаси) фойдаланиб шовқин сўндирувчи маска 
сигналларини қўллаш; 
5. ТВ техникада – мос частота дискретизациясини мос ТВ сатр ѐйиш ва 
ташувчи сигналлар частоталаридан фойдаланиш. 
f
f
p
f
таш
р
таш
р
дис
.
.
)
4
3
(





, (2.6) р – fр.таш сигнали гармоникаси. 
Частота дискретизацияси учун энг кўп қўлланиладиган бирлик р = 3, бу 
ҳолатда