Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

 
Мазлума Асқарова 
Мазлума Асқарова таниқли олима, филология фанлари доктори (1963), 
профессор (1965). Россия Федерацияси таълим академиясининг академиги. 
М. Асқарова 1924 йилда Тошкентда туғилди. 1940 йилда Низомий 
номидаги Тошкент Давлат педагогика институтининг ўзбек тили ва адабиёти 
факультетига ўқишга кирди. 1944 йилда институтни имтиёзли диплом билан 
тамомлади. 1951 йилда “Ўзбек тилида равишдош” мавзусида номзодлик, 
1963 йилда эса “Ўзбек тилида эргашиш формалари ва эргаш гапларнинг 
типлари” мавзусида докторлик диссертациясини ёқлади.
М.Асқарова ўзининг илмий-педагогик фаолияти давомида қатор 
монография, дарслик ва қўлланмалар яратди. Булар: 1. «Ўз-бек тилида 
равишдош ва сифатдошлар» (ҳамкор, 1953). 2. «Ҳо-зирги замон ўзбек тилида 
қўшма гаплар» (1960). 3. «Ҳозирги замон ўзбек тили. Синтаксис.» (ҳамкор, 
1961). 4. «Ҳозирги ўзбек адабий тили. Синтаксис.» (ҳамкор, 1965). 5. «Ўзбек 
тилида эргашиш формалари ва эргаш гаплар» (1966). 6. «Ўзбек тили 
грамматикаси» (1-том. Морфология, ҳамкор 1975). 7.«Ўзбек тили 
грамматикаси.» (2-том. Синтаксис, ҳамкор 1976). 8. «Ҳозирги ўз-бек адабий 
тили» (ҳамкор, 1-қисм, 1980). 9. Ўрта мактаблар учун ҳамкорликда яратилган 
ўндан ортиқ дарслик ва қўлланмалар.
М. Асқарова, айниқса, синтаксис соҳасининг чуқур билимдони эканлиги, 
шу йўналишда қатор жиддий тадқиқотлар яратганлиги билан таниқлидир. 
Таъкидлаш жоизки, М. Асқарованинг проф. А. Ғуломов билан 
ҳаммуаллифликда яратилган ва бир неча бор нашр қилинган “Ҳозирги замон 
ўзбек тили. Синтаксис” дарслиги ўзининг мукаммаллиги, лисоний ҳодисалар 
юқори илмий савияда таҳлил қилинганлиги, уларнинг моҳияти чуқур ёритиб 
59
А.Нурмонов. Ўша асар, 175-бет. 

---

125 
берилганлиги билан ажралиб туради. Ишда ўзбек адабий тили 
синтаксисининг ўз давридаги ҳолати ҳар томонлама пухта ўрганилган. 
М. Асқарованинг илмий ижодида қўшма гап синтак-сисининг, аниқроғи, 
эргашган қўшма гап муаммосининг атрофлича тадқиқ этилиши алоҳида ўрин 
эгаллайди.