Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

«Тармоқлар» методи (Кластер) 
Фикрларнинг тармоқланиши – бу педагогик стратегия (ўйиннинг 
умумий режаси) бўлиб, у ўқувчиларни бирон бир мавзуни чуқур 
ўрганишларига ёрдам бериб, ўқувчиларни мавзуга тааллуқли тушунча ёки 
аниқ фикрни эркин ва очиқ равишда кетма- кетлик билан узвий боғланган 
ҳолда тармоқлашларига ўргатади. 
Бу метод бирон бир мавзуни чуқур ўрганишдан аввал ўқувчиларнинг 
фикрлаш фаолиятини жаддалаштириш ҳамда кенгайтириш учун хизмат 
қилиши мумкин. Шунингдек ўтилган мавзуни мустаҳкамлаш, яхши 
ўзлаштириш, умумлаштириш ҳамда ўқувчиларни шу мавзу бўйича 
тасаввурларни чизма шаклида ифодалашга ундайди.
“Балет ҳақида тушунча”
Ўқитувчи
: Болалар! Балет ҳақида қани, ким гапириб беради? 

---

39 
Ўқувчилар:
Балет – бу оддий рақсдан фарқ қилади. Балет бу саҳна 
асари-унда турли воқелар тасвирланади. 
Ўқитувчи:
Рақс тушишда у оддий рақсдан нимаси билан фарқ қилади? 
Ўқувчилар
: Уларнинг кийимлари бошқача бўлади. Улар калта-калта 
кийинишади. Улар оёқ учида юриб рақс тушишади. Йигитлар қизларни 
баландга кўтариб рақс тушишади. Уларнинг рақси муз устида фигурали 
учишга ўхшаб кетади. 
Ўқитувчи:
Балетда рақсдан ташқари қандай муҳим элемент бор? 
Ўқувчилар: Рақсдан ташқари унда мусиқа ҳам бор. Балет мусиқаси 
қандайдир таъсирчан бўлади. Йигит-қизлар ана шу мусиқа жўрлигида рақсга 
тушадилар. Мен «Кичик оққушлар» рақсини жуда яхши кўраман. Унда 
балериналар мусиқа оҳангларига жўр бўлишиб, бирдай ҳаракат қиладилар. 
Айниқса, улар бир-бирларининг қўлларини ушлашиб рақсга тушганларида 
жуда ҳам чиройли ҳаракат қиладилар. 
Ўқитувчи
: Унинг мусиқасини куйлаб бера оласизларми? 
Ўқувчилардан айримлари: «раппа-па-па, рап-па-ра-рап-па» тарзида уинг 
мусиқасини куйлаб беришга ҳаракат қиладилар. 
Ўқитувчи:
Энди тинглаб кўрингларчи, мен сизларга уни чалиб бераман 
(ўқитувчи пианинода асарнинг куйини чалиб беради). Бу асарнинг куйини 
ким ёзган? 
Ўқувчилар
: П.Т Чайковский. 
Ўқитувчи
: Балетнинг номи қандай номланади? 
Ўқувчилар
: «Кичик оққушлар», «Кичик оққушлар рақси». 
Ўқитувчи:
Рақснинг номи «Кичик оққушлар рақси» дейилади. Балетнинг 
номи эса «Оққушлар кўли», яъни «Лебединное озеро» деб номланади. 
Болажонлар, сизлар жуда тўғри жавоб бердингизлар. Балет – мусиқа ва рақс 
ҳаракатлари орқали образлар, воқеалар яратиш санъатидир. Балет асарини
драматик мавзу, рақс, имо-ишора, нафис ҳаракатлар, мусиқа, саҳна 
безаклари ва кийим-кечаклар ташкил қилади. Бутун дунёга машҳур бўлиб 
кетган «Оққуш кўли», «Қарсилдоқ» ва «Уйқудаги гўзал» балетларини XIX
асрда яшаган рус композитори Петр Ильич Чайковский яратган.