Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

ўқувчи 
– ёшларнинг дарс давомида бефарқ бўлмасликка, мустақил 
фикрлаш, ижод этиш ва изланишга мажбур этиш; 
- 
ўқувчи
– ёшларни ўқув жараёнида билимга бўлган қизиқишларини 
доимий равишда бўлишини таъминлашда педагог-ўқитувчиларнинг тажриба 
ва маҳоратиниг ошириш; 
- 
ўқувчи
– ёшларнинг билимга бўлган қизиқишини мустақил равишда 
ҳар бир масалага ижодий ёндошган ҳолда кучайтириш; 
- 
педагог ва ўқувчи
– Ўқувчининг ҳамиша ҳамкорликдаги фаолиятини 
ташкиллаштириши ва таъминлаш. 
Педагогик 
технология 
масалалари, 
муаммоларини 
ўрганаётган 
ўқитувчилар, илмий – тадқиқотчилар, амалиётчиларнинг фикрича, педагогик 
технология – бу фақат ахборот технологияси билан боғлиқ ҳамда ўқитиш 
жараёнида қўлланиши зарур бўлган ТВФ, компьютер, масофали ўқиш ёки 
турли хил техникалардан фойдаланиш деб белгиланади. 
Ўқитувчи ва ўқувчининг мақсаддан натижага эришишида қандай 
технолгияни танлашлари улар ихтиёрида, чунки ҳар иккала томоннинг 
асосий мақсади - аниқ натижага эришишга қаратилган, бунда ўқувчининг 
билим савияси, гуруҳ характери, шароитга қараб ишлатиладиган технология 
танланади. Масалан, натижага эришиш учун балким фильм, тарқатма 
материал, чизма ва плакатлар, турли адабиётлар, ахборот технологияси керак 
бўлади, булар ўқитувчи ва ўқувчи -ўқувчига боғлиқ. 
Ўқитувчи дарс ишланмасини ёзиш билан бир қаторда, ўқитиш 
жараёнини олдиндан лойиҳалаштириши зарур, бу жараёнда ўқитувчи ўқув 
предметининг ўзига хос томонини, жой ва шароитини, ТВФни, энг асосийси, 
ўқувчининг имконияти, эҳтиёжини ҳамда ҳамкорликдаги фаолиятини ташкил 
эта олишини назарда тутиши керак, шундагина, керакли кафолатланган 
натижага эришиш мумкин бўлади. Қисқа қилиб айтганда, ўқитувчи – 
ёшларни таълимнинг марказига олиб чиқиши керак. 
Ўқитувчи томонидан ҳар бир дарсни яхлит ҳолатда кўра билиш ва уни 
тасаввур этиш учун ҳар бир дарс жараёнини олдиндан лойиҳалаштириб 
олиши лозим. Бунда ўқитувчи томонидан бўлажак дарсни технологик

---

20 
харитасини тузиб олиши катта аҳамиятга эгадир, чунки дарснинг технологик 
харитаси ҳар бир мавзу, ҳар бир дарс учун ўқитилаётган предмет, фаннинг 
хусусиятидан, ўқувчининг имконияти ва эҳтиёжидан келиб чиққан ҳолда 
тузилади. Бундай технологик харитани тузиш осон эмас, чунки бунинг учун 
ўқитувчи педагогика, психология, хусусий методика, педагогика ва ахборот 
технологияларидан хабардор бўлиши, шунингдек, жуда кўп методлар, 
усулларни билиши керак бўлади. Ҳар бир дарсни ранг-баранг, қизиқарли 
бўлиши аввалдан пухта ўйлаб тузилган дарснинг лойихалаштирилган 
технологик харитасига боғлиқ. 
Дарснинг технологик харитасини қай кўринишда ёки шаклда тузиш, бу 
ўқитувчининг тажрибаси, қўйган мақсади, фантазияси ва ихтиёрига боғлиқ. 
Технологик ҳарита қандай тузилган бўлмасин, унда дарс жараёни яхлит 
ҳолда акс этган бўлиши, аниқ белгиланган мақсад, вазифа ва кафотланган 
натижа, дарс жараёнини ташкил этишнинг технологияси тўлиқ ўз ифодасини 
топган бўлиши керак. Технологик ҳаританинг тузилиши ўқитувчи томонидан 
дарсни кенгайтирилган конспектини ёзишдан халос этади, чунки бундай 
ҳаритада дарс жараёнининг барча қирралари ўз аксини топади.
Ўқитувчи томонидан ўзи ўқитаётган фаннинг ҳар бир мавзуси, ҳар бир 
дарс машғулоти бўйича тузилган юқоридаги каби технологик ҳарита унга 
фан, предметини яхлит ҳолда тасаввур этиб ёндошишга, тушунишига (бир 
семестр, бир ўқув йили бўйича), яхлит ўқув жараёнининг бошланиши, 
мақсадидан тортиб, эришиладиган натижасини кўра олишига ёрдам беради.