|
OTA-ONALARNI TA’LIM TARBIYAVIY JARAYONDA ISHTIROKLARINI
TA’MINLASH ORQALI BOLALARGA SIFATLI TA’LIM BERISH
Rizayeva
Nizomiy nomli TDPU “Maktabgacha ta’lim pedagogika
psixologiyasi” kafedrasi o‘qituvchisi
Hozirgi kunda Maktabgacha ta’lim tashkilotining eng asosiy dolzarb
muammolaridan biri bolaning har tomonlama rivojlanishini ta’minlash uchun
Maktabgacha ta’lim tashkiloti hamda ota-onalar bilan o‘zaro hamkorlikni yo‘lga
qo‘yilishidir. Xususan, bunda tarbiyachilar ota-onalarni o‘quv tarbiyaviy jarayonda
faol qatnashishga jalb qilishlari muhim hisoblanadi. Bola tarbiyasiga har bir jamiyat
a’zosi mas’ul shaxs sifatida qaraydigan bo‘lsa bunday holda ko‘plab yutuqlarga
erishish mumkin.
O.U.Hasanboyeva ham ota-onalar bilan ishlash bo‘yicha juda ko‘p ishlarni
tarbiyachi pedagog amalga oshiradi, chunki u bola tarbiyasida yuz berayotgan
o‘zgarishlami hammadan ko‘proq ko‘radi va bolalar hayoti bilan yaqindan tanish
bo‘lishi, ota-onalarga bolalar tarbiyasida nimalarga ko‘proq e’tibor berish kerakligi,
ularni maktab ta’limiga tayyorlash, sog‘lig‘ini saqlash, ovqatlanish ratsioni va kun
tartibini to‘g‘ri tashkil etish va boshqalar sohasida tavsiyalar berib boradi.
Maktabgacha ta’lim tashkiloti va oila o‘rtasida hamkorlik o‘matishda rahbar,
pedagoglar jamoasi va ota-onalar birgalikda faol ishtirok etishlari lozim.
Shundagina bola tarbiyasida kutilgan natijalaiga erishish mumkin.
Biz, avvalo, o‘zimiz bilan birga xamkorlikda faoliyat olib borayotgan
oilalarni nechog'lik yahshi bilishimizni idrok etishimiz zarur. Bolalar MTTlarga
turli hil oilalardan kelishadi. Tarbiyachilar va ota-onalarning bola ongiga ta'siri
qarama-qarshi bo‘lmasligi, aksincha, uyg'unlashgan, bir-birini to‘ldirgan holda, bola
tomonidan ijobiy va faol tarzda qabul qilinishi muhim ahamiyat kasb etadi. Bunga
erishish uchun pedagoglar va ota-onalar o‘zaro hamfikr, maslakdosh bo‘lishlari, turli
muammo va masalalarni hamkorlikda hal etishlari darkor.
Ota-onalar bola tarbiyasiga jiddiy e'tibor berib o‘z bolalarini qanday insonlar
bo‘lib yetishib chiqishiga va ularda qanday fazilatlar hosil qilinishini nazardan
169
chetda qoldirmasliklari kerak. Ota-ona bolasining tarbiyasini to‘g'ri yo‘lga qo‘yishi
uchun uni yaxshi bilishi va tushunishi kerak. Buning uchun esa ota-onada
pedagogik bilimlar mujassam bo‘lishi lozim. Bu bilimlar ota-onalarning bolalarni
yosh va individual xususiyatlarini o‘rganishga, hulqini to‘g'ri tahlil qilishga, uning
tarbiyasi uchun to‘g'ri yo‘lni tanlashga yordam beradi. Bolaga oilada yaxshi tarbiya
berish bola hayotining dastlabki davrlaridan boshlaboq, ota-ona oldida turgan asosiy
maqsad va vazifadir, yaʼni ota-ona uchun ham qarz, ham farzdir.
Oilaning mustahkamligi bolalarni har tomonlama to‘g’ri tarbiyalashga imkon
beradi. Oila, maktabgacha ta’lim tashkiloti, maktab, mehnat jamoalari o‘rtasidagi
a’loqani yahshilash, ota-onalarning bolalar tarbiysi uchun javobgarligini oshirish davr
talabidir. Bolalarni har kuni kuzatuvchi, ularning rivojlanishida ijobiy va salbiy
tomonlarini sezuvchi va ota-onalarga bolaga taʼsir qilishning eng samarali usullarini
maslahat beruvchi tarbiyachilar hisoblanadi.
Bugungi kunda maktabgacha na’lim tashkiloti faqat bolaning emas, balki ota-
onalarning ham haqiqiy uyiga aylanmog’i lozim. Buning uchun biz ota-onalar uchun
ham iliq muhit yaratishimiz, ularga har bir oilaning ehtiyojini hisobga olgan holda
yondashishimiz lozim.
Shunday ekan, pedagogning bu boradagi mehnati faqat bola tarbiyasigina emas,
balki ota-onalarni ham pedagogik jarayonga jalb etish, bola tarbiyasiga nisbatan ota-
onalarda yuksak darajadagi ma’suliyat hissini uyg’otish hamdir.
Bola maktabgacha ta’lim tashkilotida egallagan eng yaxshi fazilatlarini oila
sharoitida davom ettirib, oilada egallagan eng yaxshi fazilatlarni bolalar bog‘chasida
namoyon qilsa istalgan ijobiy natijalarga erishish mumkin. Birinchi navbatda bola
uchun biz eng avvolo oilada ham, MTTda ham sog’lom muhitni yaratsak shundagina
farzandlarimizda yuksalish jadallashadi. Xalqimizda “Qush uyasida ko‘rganini qiladi”
degan ibora ham ham bejizga aytilmagan.
Maktabgacha ta’lim tashkiloti va oilaning birgalikdagi say-harakatlari bolalar
bog‘chasini bolalar va ota-onalar mamnuniyat bilan keladigan quvonch joyiga
aylantirishdek muhim vazifani yanada muvaffaqiyatli hal etishga imkon beradi.
170
Bugungi kunda barcha mutaxassislar ota-onalarni maktabgacha ta’lim
tashkilotiga ishiga jalb qilish muhimligini tushunishadi, ammo tarbiyachilar va ota-
onalar о‘rtasidagi haqiqiy munosabatlarda ma’lum kelishmovchilik mavjud. Ham
shaxsiy, ham professional omillar ushbu munosabatlarning rivojlanishiga tо‘sqinlik
qilishi mumkin: Vaqt yetishmasligi, yetishmovchilik hissi, etnik stereotiplar, norozilik
- bu oilalarning о‘z farzandlarini tarbiyalashda faol ishtirokchilariga aylanishiga
tо‘sqinlik qiladigan shaxsiy va kasbiy munosabatlarning shakllanishiga olib kelishi
mumkin. Shu sababli, tarbiyachilar tashabbuskor bо‘lishlari va har bir alohida oila
bilan bola manfaati uchun qanday munosabatda bо‘lishni tushunishlari kerak.
Prinsipdan foydalanish individual yondashuv ota-onalarning ishtiroki uchun kо‘pchilik
oilalarni jalb qilishning turli usullarini ishlab chiqish mumkin.
Zamonaviy bolalar bog‘chasida yangi, interaktiv shakllar ota-onalar,
tarbiyachilar bilan hamkorlik ularni о‘z farzandini о‘rganish, rivojlantirish va bilish
jarayoniga jalb qilishi kerak.
Interfaol usullardan foydalanish quyidagi psixologik va pedagogik
muammolarni hal qilishga imkon beradi:
Interfaol usullar ota-onalarni faol holatga keltiradi.Oddiy vaziyatda buni amalga
oshirish juda qiyin: tarbiyachining о‘z fikrini bildirishga chaqiriqlari, qoida tariqasida,
samarasiz bо‘lib qolmoqda. Kо‘pgina ota-onalar tarbiyachi yetakchi rol о‘ynaydigan
an’anaviy ota-onalar yig‘ilishi sharoitida о‘zlarini isbotlashlari qiyin. Interfaol usullar
ota-onalarga faol ishtirokchilar bо‘lishiga imkon beradi, natijada ular о‘zlarini
prinsipial jihatdan boshqacha tutishni boshlaydilar;
Interfaol usullar an’anaviy stereotiplarni buzadi. Bolalar bog‘chasi nafaqat
bolalarni olib ketadigan, balki har doim har qanday muammo bilan kelib, uni hal qilish
yo‘llarini topadigan joyga aylanmoqda.Interfaol usullardan foydalanish ota-onalarning
tarbiyachi, psixolog va boshqa mutaxassislar bilan ishlashga tayyorligini oshiradi.
Hozirgi vaqtda zamonaviy maktabgacha ta'lim muassasalari ishida qo‘llaniladigan va
bolalar bog'chasida pedagogik jarayonni tashkil etish va o‘quvchilarning ota-onalari
bilan o‘zaro munosabatda bo‘ladigan ko‘plab ichki va xorijiy dasturlar yaratildi.Ammo
ularning tarkibiy tahlil shuni ko‘rsatadiki, ba'zi dasturlarda ota-onalar bilan hamkorlik
171
vazifalari aniq ko‘rsatilmagan, boshqalarida - usul va shakllar etarlicha aniq emas.
maqsadi, vazifalari, mazmuni va usullarini targ'ib qilishda ishtirok etishini tashkil etish.
Shunday ekan xozirgi davr talabini inobatga olgan holda ota-onalarni
maktabgacha ta’ilim tashkilotlarida ta’limiy jarayondagi faol ishtiroklarini samarali
yo‘lga qo‘yish lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |
