|
ВАЗИФАЛАРИ ВА ТУРЛАРИ
Ишнинг мақсади: Мактабгача таълим ѐшидаги болаларнинг аппликация қилиш малакаларини шакллантириш ва ривожлантиришдан иборат. Аппликация турларини ўргатиш ва ишларини таҳлил қилиш, турли ѐш гуруҳлари учун аппликация машғулотларининг интерфаол ишланмаларини ишлаб чиқиш.
П редметли аппликация - болалар қоғоздан қирқиш ва фонга алоҳида предмет тасвирларини ѐпиштириш маҳоратини ўзлаштирадилар.Фаолият хусусиятига кўра атрофдаги предметларни анча умумлашган шартли тасвирий ўйинчоқлар, халқ амалий санъати намуналарида ифодалаш мумкин бўлади.
Бошланғич босқичда тарбиячи-педагог тайѐрлаган қисмлардан предметни елимлайди: - турли рангдаги иккита копток, яримта бўлаклар, қўзиқорин-қалпокча ва оѐқча; аравача - тўртбурчак асос ва думалоқ ғилдираклар. Болалар шакли, тузилиши, ранглар бирикмалари, ҳажми, фарқланган предметларни тасвирлашлари мумкин.
П редметли аппликация учун катта ҳажмдаги материалларни танлаш керак бўлади. Масалан, узумнинг катта барглари, эман, заранг, тоғ терак, каштаннинг катта барглари ѐки тут барглари бўлиши ҳам мумкин. Декоратив аппликация- турли безаклар ҳосил қилиш билан боғлик бўлган фаолият тури. Декоратив аппликацияда болалар қирқиш маҳоратини ритм, симметрия бўйича турли ранг бирикмаларини турли безак элементларини бирлаштириш, қирқиш маҳоратини ўзлаштирадилар. Бу машғулотларда болалар предметларни декоратив стиллаштириш, уларни тузилишига аҳамият бериш, намуналарни янги сифатлар билан бойитишни ўрганадилар. Бу машғулотларда болалар яна қўйидагиларни ўрганади: предметларни ўзгартириш, уларнинг тузилишини умумлаштириш, намуналарни янги сифатлар билан таққослаш.
М азмунли аппликация - ўз олдига қийин масалаларни қўяди ва баъзи бир қоидаларни бажарилишини талаб қилади: ранг, шакл бўйича бир-бирларига тўғри келадиган табиий материалларни йиғиш керак. Масалан, барглар ва чиғаноклар ва майда тошлар, сомон, тахта қипиқлари, қуриган шохчалар, данаклар ва ҳоказолар. Асосий эътиборни фон ва материаллар ранги мослигига қаратиш лозим.
Сюжетдаги тасвирларга асосий қаҳрамонларни ѐркин ранг билан композицион
е чим қилиб олиш, яъни алоҳида эътибор қаратиш керак.
Сюжетли мавзу аппликация сюжет ѐки мавзу билан боғлик предметларни ѐпиштириш ва қирқиш маҳоратини мўлжаллайди. Бунда асосан бола олдига қўйидаги масалалар қўйилади:
предметларни қирқиш, бир-бири билан таққослаганда уларни ҳажм бўйича фарқлаш;
а сосий предмет, асосий қаҳрамонлар юзини кўрсатиш, вазият ва ҳаракат жойи билан уларни боғлаш.
асосий ҳажм, ранг билан бўрттириш;
персонажларнинг феъл-атвори, ўзига хослиги ва уларнинг имо- ишора, ҳолати, кийими, рангини кўрсатиш;
предметларни ясси жойда жойлаштириш: бир чизиқда, қаторда горизонтал ва вертикал бўйича предметларни бўйини кўрсатган ҳолда.
Ҳ ар бир гуруҳда бу масалалар турлича амалга оширилади. Уларнинг мураккаблашиши билим, маҳорат ва малака даражасига боғлик, атроф-оламнинг ҳар хиллиги турли сюжетларни аппликацияда акс этиши учун бой материал такдим этади.
К атталарнинг мақсади- бу фаолликни қўллаш, сўнишига йўл қўймаслик, унга ижодий характер беришдир. Боланинг фаоллиги ва мустақиллиги ривожланиши учун керакли тасвирлар бериб бориш лозим. Тасвирий фаолиятда турли материаллар ва тасвирлашнинг техник усулларини турлича кўринишда бажара олиш йўлларини болаларга ўргатиш лозим. Шундагина болалар аппликациянинг турли усулларини қўллаган ҳолда образларни тасвирлашда улар ўз кучига ишонган ҳолда шуғулланадилар.
Табиий материаллар тарбиячи раҳбарлигида экскурсияларда тўпланади. Экскурсия уюштиришдан олдин болаларга бўлажак иш намунаси кўрсатилади. Болалар уни диққат билан кўриб, унда ишлатилган барг пластинкаларининг шаклини, дарахт навларини аниқлайдилар. Шундан сўнг уюштириладиган экскурсия режаси тузилади. Экскурсия маршрутида алоҳида эътибор бериладиган объектлар (эман, заранг, акация дарахтлари, ҳашаротлар) аниқланади. Болаларнинг эътиборлари ва ақлий фаолиятларини кузатилаѐтган объектнинг зарур бўлган асосий муҳим белгилари ва хусусиятларини ажратишга, тўпланаѐтган материални тўғри баҳолашга йўллайдиган саволлар тузилади.
Д арахтзорга келганда болалар кайфияти кўтарилиб, улар ҳар нарсага қизиқиш билан қарайдилар, барглар, уларнинг ранглари болаларни ажаблантиради. Кузнинг гўзаллигини, унинг рангларини, тўкилган барглар ҳиди ва улар ўзининг эластиклик хусусиятини йўқотганлигини, қаттиқлашиб, синувчан бўлиб қолганлигини кўрадилар. Болаларнинг атроф-табиат билан завқланишлари камайиб боришига қараб, уларнинг эътибори баргларнинг шакли, дарахтлар навларига қаратилади. Ана шу вақтда ўсимликларда содир бўлаѐтган ички жараѐнлар қисқа ва тушунарли шаклда баѐн этиб берилади: жумладан‚ ўсимлик янги шароитларга мослашиб, қишга тайѐргарлик кўряпти. Болаларнинг эътибори атрофда учиб юрган капалак, ниначиларга, уларнинг асосий белгиларига жалб қилинади. Учиб юрган ҳашаротлар уларнинг тузилиш шакллари меҳнат жараѐнида ҳашаротлар аппликациясини тайѐрлаш учун образматериал хизматини ўташи керак.
Болалар баргларни тўплар эканлар, уларнинг ранглари, шаклларини қиѐслашни ўрганадилар, бу уларнинг кузатувчанлигини ўстиришга ѐрдам беради. Тўпланган барглар олдиндан тайѐрлаб қўйилган дафтар варақлари орасига қўйилади. Шундан кейин болаларга баргларнинг меҳнат машғулотларигача рангини йўқотмаслиги, буралиб кетмаслиги учун қандай ишлов бериш кераклиги тушунтирилади. Ҳар бир экскурсияда болаларнинг эътибори инсоннинг яратувчилик меҳнатига албатта жалб этилиши керак.
Экскурсия охирида якун ясалади, экскурсияда эгалланган билимлар умумлаштирилади. Бундан ташқари, болаларга капалак ва ниначилар тасвири туширилган расмларни кўриш, уларнинг танаси ва қанотларининг шакли, рангига алоҳида эътибор бериш топширилади.
Бундай уюштирилган экскурсиядан кейинги машғулотда болалар аппликацияларни иштиѐқ билан намойиш қиладилар, аппликацияни ўз истакларига кўра, ўзлари тўплаган материаллардан мустақил ясаш топширилса, қизиқишлари янада ортади. Бундай машғулот қуйидаги тузилмасига эга бўлиши мумкин:
Do'stlaringiz bilan baham: |
