Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Эталон билан таққослаш усули 
энг оддий усул бўлиб, маълум вирус-
ларни қидиришда ниқоблардан фойдаланади. Вируснинг ниқоби-мана шу 
муайян вирусга хос коднинг қандайдир ўзгармас кетма-кетлигидир. Вирусга 
қарши дастур маълум вирус ниқобларини қидиришда текширилувчи файл-
ларни кетма-кет кўриб чиқади (сканерлайди). Вирусга қарши сканерлар 
факат ниқоб учун белгиланган, олдиндан маълум вирусларни топа олади. 
Оддий сканерлар компьютерни янги вирусларнинг суқилиб киришидан 
химояламайди. Янги дастурни ёки юклама секторини захарлашда кодини 
тўла ўзгартира олувчи шифрланувчи ва полиморф вируслар учун никоб аж-
ратиш мумкин эмас. Шу сабабли сканер уларни аниқламайди. 
Эвристик тахлил. 
Компьютер вируси кўпайиши учун хотирада 
нусхаланиш, секторга ёзилиш каби қандайдир муайян ҳаракатларни амалга 
ошириши лозим. Эвристик таҳлиллагичда бундай харакатларнинг рўйхати 
мавжуд. Эвристик тахлиллагич дастурларни ва диск ва дискет юклама 
секторларини, уларда вирусга хос кодларни аниқлашга уринган ҳолда, 
текширади. Тахлиллагич захарланган файлни топиб, монитор экранига 

---

29 
ахборот чиқаради ва шахсий ёки тизимли журналга ёзади. Эвристик таҳлил 
олдин маълум бўлмаган вирусларни аниқлайди. 
Вирусга қарши мониторинг. 
Ушбу усулнинг моҳияти шундан иборат-
ки, компьютер хотирасида бошқа дастурлар томонидан бажарилувчи 
шубхали ҳаракатларни мониторингловчи вирусга қарши дастур доимо 
бўлади. Вирусга қарши мониторинг барча ишга туширилувчи дастурларни, 
яратилувчи, очилувчи ва сақланувчи хужжатларни, Internet оркали олинган 
ёки дискетдан ёки ҳар қандай компакт-дискдан нусхаланган дастур ва хуж-
жатларнинг файлларини текширишга имкон беради. Агар қандайдир дастур 
хавфли харакатни қилишга уринмоқчи бўлса, вирусга қарши монитор фой-
даланувчига хабар беради.