Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Боғча майдончаси. Ҳар бир ёш гуруҳи учун ажра-
тилган алоҳида майдонча бўлиши керак. Майдончада 
болаларни ҳаракатланиш учун жой (текис майдонча) 
46 
қум, сув, қурилиш метериаллари, айнан ўйналадиган 
ўйинлар учун жой, ижодий ўйинлар ва турли 
ўйинчокдар билан ўйналадиган ўйинлар учун жой ажра­
тилади. Майдончада ҳаракатларни ривожлантирувчи 
жиҳозлар, тирмашиб чиқиш учун деворчалар (уч, тўрт ва 
олти бурчакли), мувозанат сакдаш учун хода, тепаликка 
сакраш, улоктириш машкдари учун жиҳозлар бўлиши 
керак. 
Ёмғир ва қуёшдан сақдаш учун ёпиқ ойналар 
бўлади. Майдонча ҳар доим озода, тартибли бўлиши за­
рур. Болаларнинг овқатланиши (нонушта, тушлик, кеч-
ки овқат) "осойишта ўтиши керак. Оқилона ташкил 
этилган овқатланиш болаларнинг ўсиб бораётган орга-
низми учун айниқса, муҳим аҳамиятга эга, у барча 
тўқималарнинг меъёрли ўсиши ва ривожланишини 
таъминлайди. 
Овқатланишда меъёрдан ҳар қандай четга чиқиш бо­
лалар организми, ҳаётий фаолиятига тезда таъсир 
қилади ва бола қанчалик кичик бўлса, у энг кичик бу-
зилишга ҳам шунчалик кучли таъсир кўрсатади. 
Болаларни илк ёшлигидан бошлаб овқатни мустақил 
ейишга ўргатиш уларга овқатни иштаҳа билан ейишга, 
овқатга ижобий муносабат уйғотишга ёрдам беради. 
2 ёшдан бошлаб қошиқдан фойдаланишга ўргатиш, 
4 ёшдан санчиқцан, 5 ёшдан пичокдан фойдаланиш ма-
лакаларини тарбиялаб бориш зарур. 
Овқатланиш вақтида болаларга тарбия бериш, улар­
ни койиш ярамайди. Бу ҳолат болаларнинг асабини бу-
зади, иштаҳасини бўғади. Бир болага берилган танбеҳ 
бошқа болалар диққатини тортмаслиги лозим. 
Уйқу. Мактабгача ёшдаги болаларни жисмоний то­
мондан тарбиялашдаги муҳим вазифа асаб системаси ги-
гиенасидир. Бу вазифани ҳал этишда уйку катта аҳа-
миятга эга. Уйқу мия катта ярим шарларининг меъёрли 
ишлаши учун зарур бўлган куч-кувватни тиклайди. 
Яхши ва узоқ давом этган уйку асаб системаси то-
лиқишининг олдини олувчи асосий воситадир. 
47 

---

Болаларни яхши ухлатиш учун уларга кучли 
қўзғатадиган аклий ва жисмоний иш қилдирмаслик, 
уйқудан олдин салбий ҳисларни уйғотмаслик лозим, 
бундай муомала натижасида боланинг мия ярим шарла-
рида юқори қўзғалиш ўчоғи ҳосил бўлади. 
Сайр. Болаларнинг узоқ вақт очиқ ҳавода бўлиши 
уларнинг соғлиги ва жисмоний ривожланишига ҳар 
томонлама ижобий таъсир этади. Боланинг очиқ ҳавода 
бўлиши натижасида қон айланиши яхшиланади. 
Ҳароратнинг ўзгариб туриши ҳавонинг нам лиги шамол 
таъсири терморегуляцион аппаратни машқ қилдиради. 
Организмнинг фаоллиги янада ортади, ҳаракатлар, жис­
моний сифатлар такомиллашади.