Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

 
ҚИШЛОҚ ВА ХАЛҚ ХЎЖАЛИГИДА 
ИШЛАТИЛАДИГАН ЗАҲАРЛИ ХИМИКАТЛАР ҲАМДА 
ИНСЕКТИЦИДЛАРДАН ЗАҲАРЛАНИШ 
 
Бизга маълумки, қишлоқ ва халқ хўжалигида, кундалик 
турмушимизда зараркунандалар, ўсимликлар касалликлари ва 
бегона ўтларга қарши кимёвий заҳарли моддаларни қўллашга тўғри 
келади. Бундай заҳарли моддаларга зараркунанда ҳашаротлар, 
каналар, 
кемирувчилар, 
қуртларга 
қарши 
инсектицидлар 
(маргимуш, карбофос, хлорофос кабилар), бегона ўтлар ва 
ўсимликлар касалликларига қарши пестицидлар (ДДТ, гексахлорон, 
метилмеркаптафос кабилар) киради. Уларни сақлаш ва фойдаланиш 
қоидаларига амал қилинмаган ҳолларда, хавфсизлик техникаси 
қоидалари 
бузилганда, 
умумий 
индивидуал 
ҳимояланиш 
воситаларидан фойдаланилмаганда заҳарланиш ҳодисалари рўй 
бериши мумкин. 
Заҳарли моддалар одам организмига тери, кўз, нафас ва меъда-
ичак йўллари орқали киради. 
Белгилари. Заҳарланиш аломатларига бош оғриғи, бош 
айланиши, дармонсизлик, кўп терлаш, нафас етишмовчилиги, ич 
кетиш, кўз ачишиши кабилар киради. Кейинчалик бемор 
безовталанади оёқ-қўл мускуллари тортишади, оғзидан сўлак 
оқади, эс-ҳушидан йўқолади, талвасага тушади, ҳушидан кетади. У 
юрак ва нафас олиш фаолияти бузилиши оқибатида ҳалокатга 
учраши мумкин. 
Биринчи тиббий ёрдам. Зудлик билан врач чақирилади. 
Заҳарли модда қайси йўл билан организмга киришига қараб 
тадбирлар кўрилади. Бемор тезда очиқ ҳавога олиб чиқарилади, 
заҳарли модда теккан кийимлари ечилади. Агар заҳар тери ва кўзга 
тушган бўлса, дарҳол кўп миқдордаги оқар сув билан ювилади. 
Заҳарли модда нафас йўли орқали кириб, бемор ҳушидан кетган 
бўлса, 
бурнига пахтага 
шимдирилган 
новшадил 
спирти 
ҳидлатилади. Зудлик билан сунъий нафас берилади ва юрак ёпиқ 
массаж қилинади. Агар заҳар оғиз орқали кирган бўлса, 5-6 стакан 
сувга активлаштирилган кўмир аралаштириб ичирилади ва тил 

---

111 
илдизига босиб, рефлетор равишда қустирилади, туз сурги 
берилади. Бемор зудлик билан касалхонага етказилади.