Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

БРОНХИТЛАР 
 
Бронхитлар-бронхларнинг 
яллиғланиши 
бўлиб, 
нафас 
аъзолари касалликлари ичида энг кўп учрайди. Бирламчи ва 
иккиламчи бронхитлар фарқланади.
Бирламчи бронхитларда яллиғланиш жараёни бронхларда 
ривожланади.
Иккиламчи бронхитлар юқумли касалликлар натижасида 
ривожланади. (грипп, қизамиқ, кўкйўтал, сил, қорин тифи). 
Бронхитлар кечишига қараб ўткир ва сурункали бўлади. Ўткир 
бронхит - кўпинча баҳор ва кузда пайдо бўлади. Стрепто- стафило- 
пневмококклар касаллик қўзғатувчилари бўлиб ҳисобланади. 
Физикавий ва кимёвий моддалар чанг, газ, дориларидан 
таъсирланиш натижасида касаллик ривожланади.
Клиник манзараси. Бемор бошидаги қаттиқ оғриқдан, дағал 
қуруқ йўталдан шикоят қилади. 2-3 кундан сўнг оз миқдорда 
ёпишқоқ бўлган қонли балғам ажратади. Кейинроқ балғам миқдори 
кўпаяди. У шиллиқ – йирингли, сарғимтир бўлиб, енгил кўчади ва 
йўтал юмшайди. Биринчи кунлари тана ҳарорати 38C гача 
кўтарилиши мумкин. Эт увишиши, умумий ҳолсизлик, елка, қўл, 
оёқ мускулларининг оғриши, кўп терлаш, тўш суяги орқасида оғриқ 

---

70 
ва ачишиш, овоз бўғилиши, ҳансираш, юракнинг тез уриши 
кузатилиши мумкин.
Ўткир бронхитда тана ҳарорати кўтарилиши билан беморни 
ўрнидан турғизмай ётқизиб қўйилгани маъқул, иссиқ овқатлар 
шиллиқ пардаларни таъсирлантирадиган маҳсулотлар, рациондан 
олиб ташланади. Спиртли ичимликлар ман этилади. Илитилган 
сутга боржом ёки ичимлик содаси (натрий гидрокарбонат)ни қўшиб 
ичиш буюрилади. Кўкрак қафасига горчичниклар, банкалар 
қўйилади. 
Антибиотиклар, 
сульфаниламид 
препаратлари, 
симптоматик дори - моддалар беморнинг ёшига қараб тавсия 
этилади. 
ПНЕВМОНИЯ 
 
Пневмония яъни зотилжам - ўпка тўқимасидаги яллиғланиш 
жараёни бўлиб, мустақил касаллик тариқасида бошланади ёки 
қандай бўлмасин бошқа бирор касалликнинг бирор кўриниши, ё 
бўлмаса асорати бўлади. Яллиғланиш жараёни ўпканинг бир 
бўлагини зарарлаган бўлса крупоз пневмония, яллиғланиш бутун 
ўпкани эгаллаболган бўлса тотал пневмония дейилади. Ўчоқли 
пневмонияда ўпкадаги яллиғланиш жараёни чекланган жойни 
зарарлайди.